یکی از مهمترین بخش‌ها در آشنایی با فرهنگ یک کشور، شناخت غذاها و عادات غذایی مردم آن است.

برخی از غذاهای عراقی که امروزه می‌شناسیم قدمتی چند هزارساله دارند و به دوران سومریان، بابلیان و آشوریان باز می‌گردند و لوح‌های موجود در ویرانه‌های باستانی عراق، دستورالعمل‌ غذاهای تهیه شده در معابد در طول جشن‌های مذهبی در آن زمان را نشان می‌دهند. عراق باستان یا بین‌النهرین، از جنبه‌های گوناگونی از جمله هنر آشپزی، مهد تمدن بشر بوده است.برخی دیگر از غذاهای عراقی که امروزه طبخ می‌شوند، تلفیقی از این میراث غنی و تأثیراتی از فرهنگ آشپزی همسایگان این سرزمین همچون ایران، ترکیه و سوریه است.
در این مقاله با معروف‌ترین و البته جذاب‌ترین غذاهای عراقی آشنا می‌شوید و اگر روزی به عراق سفر کردید، طعم لذیذ این غذاها را از دست ندهید!

مسگوف

این غذا از نوعی ماهی کپور که در آب‌های شیرین رودخانه‌های عراق وجود دارد، تهیه می‌شود. مسگوف که معمولا آن را به صورت تازه سرو می‌کنند، طعم لذیذی دارد و از جمله غذاهای محبوب و ملی در عراق به حساب می‌آید.

برای طبخ، برشی در طول ماهی می‌زنند، سپس آن را به شکل یک دایره بزرگ و متقارن باز می کنند و معمولا در کوره یا در کنار آتش به سیخ کشیده و کباب می‌کنند.

ماهی را پیش از پخت به همراه روغن زیتون، نمک، تمبر هندی و زردچوبه طعم‌دار کرده و سپس به خوبی می‌پزند. پخت این ماهی معمولاً بین یک تا سه ساعت زمان می‌برد تا زمانی که بیشتر چربی‌های ماهی بر روی حرارت آب شود.
این غذا پس از پخت معمولا روی سینی بزرگی قرار داده می‌شود و با سماق، دانه‌های انار، آب لیمو، برش‌های پیاز و ترشی عراقی تزیین و سرو می‌شود. 

قوزی 

این  غذا به دلیل وجود گوشت و آجیل در مواد اولیه آن، از غذاهای مجلل و محبوب در کشور عراق محسوب می‌شود. قوزی همچنین در بین کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس مشترک است و در کشورهایی همچون لبنان و دوبی نیز سرو می‌شود. مواد اولیه آن شامل گوشت بره (برخی بر اساس طبع خود از گوشت‌های دیگر هم استفاده می‌کنند)، برنج، بادام یا آجیل، کشمش، ادویه‌ و سبزیجات معطر است.

این غذا عموماً در مناسبت‌ها یا مهمانی‌های مهم و رسمی خانوادگی سرو می‌شود. در تهیه آن گوشت بره با سبزیجات معطر، ادویه و آجیل پر می‌شود و در مدت زمان طولانی و به صورت آهسته می‌پزد. در برخی مناطق اجازه می‌دهند تا چندساعتی بره شکم پر با مواد داخل آن بماند و پیش از پخت خوب مزه‌دار شود. این غذا به همراه کشمش و آجیل بو داده شده بر روی برنج سرو می‌شود.

قیمه نجفی 

شاید برای شما نام این غذا در سفرهای زیارتی به عراق همچون عاشورا و اربعین به گوشتان خورده باشد. قیمه نجفی از معروف‌ترین غذاهای عراقی است. این غذا همچون قیمه ایرانی با برنج سرو می‌شود، اما برخلاف نامش از لحاظ ظاهری به قیمه ایرانی شباهتی ندارد. قیمه نجفی از مخلوط نخود، گوشت، پیاز، رب گوجه‌فرنگی و ادویه‌جات تهیه می‌شود.
 میزان گوشتی که در این غذا استفاده می‌شود زیاد است.

برای پخت این غذا ابتدا نخود، پیاز و گوشت خوب تفت داده می‌شود و پس از اینکه مواد به طور کامل پخت، آن را می‌کوبند. به همین دلیل این غذا به گوشت‌کوبیده‌ای که ما می‌شناسیم شباهت بیشتری دارد تا قیمه. سپس اجازه می‌دهند مواد کوبیده شده در مخلوط ادویه، پیاز و رب تفت داده شده و به همراه آب گوشت مزه‌دار شود. در مرحله آخر و در هنگام سرو، برای بهتر شدن طعم و عطر آن کره یا روغن جامد بر روی می‌ریزند.

کوبه عراقی

کوبه از جمله غذاهای عراقی است که در برخی کشورهای دیگر عربی همچون لبنان و سوریه نیز طبخ می‌شود. در برخی منابع مطرح شده که این غذا ریشه آشوری دارد. کوبه، در واقع خمیری است که از بلغور یا برنج تهیه می‌شود و مواد لازم مانند گوشت چرخ کرده تازه، سبزیجات، پیاز، ادویه، فلفل و نمک را مخلوط کرده و در میان آن قرار داده و به شکل مورد نظر فرم می‌دهند.

در نهایت این مواد را یا به صورت سرخ‌کرده یا به صورت سوپ همراه با رب گوجه فرنگی می‌پزند و به همراه نان سرو می‌کنند. نکته دیگر در رابطه با گوشت استفاده شده در کوبه این است که می‌توان از گوشت گوسفند، گاو، بز یا شتر در مواد آن استفاده کرد.

بریانی

بریانی یکی از غذاهای محبوب عراقی است که با دیدن این غذا حتما مشتاق خواهید شد تا آن را امتحان کنید. از این غذا به عنوان وعده اصلی ناهار یا شام استفاده می‌شود. بریانی در مناسبت‌هایی همچون عید یا عروسی‌های محلی نیز سرو می‌شود. استفاده از ادویه‌جات معطر، همراه با برنج و گوشت مزه‌دار شده طعمی هیجان‌انگیز به این غذا می‌بخشد. استفاده از ادویه‌جات تند در این غذا می‌تواند طعم آن را جذاب‌تر هم بکند.

در تهیه این غذا از گوشت یا مرغ، برنج، سبزیجات معطر، ادویه‌جات، گراماسالا(نوعی ادویه خاص)، بادام، رب گوجه‌فرنگی، زعفران، هل، فلفل، نمک و روغن استفاده می‌شود. طرز پخت این غذا به این صورت است که ابتدا برنج را آبکش کرده سپس ادویه‌های مخصوص، سبزیجات معطر، بادام‌های تفت داده شده و گوشت‌های طعم‌دارشده‌ را لا به لای برنج می‌ریزند و دم می‌کنند تا کاملا پخته شود.

کباب عراقی

کباب عراقی یکی از غذاهای پرطرفدار است که در پخت آن از گوشت تازه بره، مخلوط گوشت گاو و گوسفند یا هر گوشت قرمز دیگری استفاده می‌شود. این غذا از نظر ظاهری به کباب ایرانی شباهت دارد ولی در طعم تاحدودی باهم متفاوت هستند.

در تهیه آن از گوشت چرخ کرده، پیاز، فلفل دلمه‌ای، جعفری، زیره و نمک و فلفل استفاده می‌شود. برای تهیه کباب عراقی ابتدا گوشت چرخ کرده را به همراه ادویه‌‌ طعم‌دار می‌کنند، سپس آن را با پیاز، گوجه‌فرنگی(گوجه‌فرنگی نباید آبدار باشد)، جعفری و فلفل دلمه‌ای خردشده مخلوط می‌کنند و  آن به سیخ کشیده و بر روی ذغال می‌پزند. این نوع کباب بعد از پخته شدن بسیار ترد است. این غذا را با سبزیجات، پیاز، گوجه فرنگی، فلفل دلمه‌ای، سماق و نان سرو می‌کنند.

حمص یا هوموس

حمص یا هوموس پیش غذایی مشترک در بین کشورهای عربی است که عمده مواد تشکیل‌دهنده آن را نخود و ارده تشکیل می‌دهد و به همین سبب سرشار از انژری و کالری است.

مواد لازم برای تهیه آن شامل نخود خام، ارده کنجد، روغن‌زیتون، سیر، لیموترش، نمک و فلفل است. برای درست کردن آن نخود را خیس کرده و در طول شبانه روز چند بار آب آن را عوض می‌کنند. نخود خیس خورده را به همراه سیر می‌پزند که برای بهتر شدن طعم غذا برخی پوست نخود را می‌گیرند. سپس مواد پخته شده را به همراه روغن زیتون و آبلیمو خوب ترکیب می‌کنند. پس از آن نخود میکس شده را همراه ارده، نمک، فلفل و کمی آب مجدد ترکیب می‌کنند. درنهایت حمص را به همراه کمی روغن زیتون که بر روی آن ریخته می‌شود تزیین و سرو می‌کنند.

لب لبی عراقی

«لب لبی عراقی» یا همان نخودآب، غذایی است که بیشتر در فصول سرد سال در کشورهای عربی مصرف می‌شود. این غذای لذیذ را بیشتر دکه‌ها و چرخ‌دستی‌های کنار خیابان در عراق می‌فروشند. مواد تشکیل‌دهنده آن نخود، پیاز، روغن، نمک، فلفل و زردچوبه است.

نخود را از شب قبل خیس می‌کنند و اجازه می‌دهند تا به همراه پیاز سرخ شده، نمک، فلفل و زردچوبه چند ساعتی خوب پخته شود. در دستور اصلی غذا پیازداغ وجود ندارد، ولی بعضی آن را با پیاز داغ هم سرو می‌کنند. در نهایت پس از اینکه نخودها پخته شد و آب آن به غلظت مطلوب رسید به همراه یک لیمو و کمی فلفل سرو می‌شود. اگر در پخت آن از قلم گوسفند یا گوشت هم استفاده شود، بسیار خوشمزه‌تر می‌شود.

تشریب 

تشریب از محبوب‌ترین غذاهای عراقی است که با گوشت و نخود تهیه می‌شود. مواد تشکیل‌دهنده آن نخود، گوشت گوسفندی، پیاز، سیر، نمک و فلفل سیاه است. تشریب غذایی شبیه به آبگوشت است که نسبت به آبگوشت‌های ایرانی متفاوت است. برای تهیه آن همه مواد را درون ظرف میریزند و اجازه می‌دهند به مدت 4 الی 5 ساعت با شعله کم خوب بپزد.

ارزش غذایی آن به دلیل وجود گوشت، نخود و نان بسیار بالاست. در پخت تشریب مانند آبگوشت از رب گوجه فرنگی استفاده نمی‌شود و فقط برای طعم دادن به غذا از ادویه‌ها استفاده می‌شود. در این غذا با توجه به ذائقه افراد از ادویه‌های تند همچون فلفل هم می‌توان استفاده کرد. به افرادی که به غذاهای گوشتی و تند علاقه‌مند هستند توصیه می‌کنیم اگر به عراق سفر کردید این غذا را از دست ندهید. 

دلمه عراقی

دلمه عراقی، غذایی بسیار خوش طعم و دوست داشتنی است که در اکثر کشورهای حوزه خلیج‌فارس همچون عراق دارای طرفداران خاص خود است و به اشکال مختلف تهیه می‌شود و جزو غذاهای ملی عراق است.

دلمه عراقی از نظر ظاهری بسیار شبیه به دلمه ایرانی است که در مدل‌های مختلف پخته می‌شود. این غذا به طور کلی دارای دستور پخت یکسانی با سایر کشورها است. در این کشور دلمه گوشت، سبزیجات معطر و ادویه‌جات را توسط فلفل دلمه‌ای، بادمجان، برگ مو، پوست پیاز یا کلم می‌پیچند. از این دلمه به عنوان پیش غذا نیز استفاده می‌شود. در زبان عربی به دلمه‌ای که در برگ مو پییچیده می‌شود «ورق العنب» می‌گویند. 

کله پاچه

یکی از غذاهای محبوب در کشور عراق کله پاچه است. کله پاچه غذایی است که پخت آن به زمان زیادی نیاز دارد.

برای تهیه این غذا از قسمت‌های سر و سیرابی گوسفند استفاده می‌شود که سیرابی را با مخلوطی از برنج، گوشت، ادویه و پیاز به صورت شکم پر طبخ می‌کنند. زبان آن یکی از لذیذترین قسمت‌ها برای خوردن است.

این غذا در نهایت پس از پخت همراه با آب گوشت، نان و آبغوره یا آبلیمو سرو می‌شود. کله‌پاچه در بین مردم نجف از محبوبیت خاصی برخوردار است و در مراسم‌هایی همچون پیاده‌روی اربعین در برخی از موکب‌ها برای زائران سرو می‌شود. 

خورشت فاصولیا (لوبیا)

خورشت فاصولیا یا لوبیا از جمله غذاهایی است که در بین اعراب محبوب است. مواد اصلی تشکیل‌دهنده آن لوبیا سفید و گوشت یا مرغ است. این غذا در اصل سوری-لبنانی است اما عراقی‌ها نیز به این غذا علاقه‌مند هستند.

این خورشت لذیذ معمولا به همراه برنج سرو می‌شود. مواد تشکیل‌دهنده آن شامل رب گوجه‌‌فرنگی یا آب گوجه‌فرنگی، لوبیا سفید، گوشت، پیاز، سبزی معطر، زعفران، ادویه، نمک و فلفل است. در این غذا معمولاً از تکه‌های بزرگ گوشت استفاده می‌شود و تکه‌های آن را به قسمت‌های خیلی کوچک تقسیم نمی‌کنند.

گص عراقی (یا همان کباب ترکی و شاورما)

 شاورما غذایی متدوال در خاورمیانه است که ریشه آن به بلاد شام و امپراتوری عثمانی برمی‌گردد.
این غذا عبارت است از گوشت کبابی (گوشت سفید یا گوشت قرمز) که به روش خاصی با حرارت مستقیم یا غیر مستقیم روی گاز یا ذغال برشته می‌شود.

در این روش کباب کردن، گوشت به صورت فشرده روی یک سیخ بزرگ قرارداده می‌شود و به صورت عمومی در کنار آتش تا برشته شدن به صورت دورانی می چرخد. شاورما یکی از محبوب ترین غذاهای خیابانی در مصر، شام، عربستان و عراق است. این غذا در عراق به «گص العراقی» معروف است. 

فتوش

فتوش نوعی سالاد است که در کشورهای عربی به خصوص عراق در کنار غذا سرو می‌شود. مواد لازم برای تهیه این سالاد تکه‌های سرخ شده نان پیتا، گوجه فرنگی، خیار، پیاز یا پیازچه، ترب، کاهو، فلفل، نمک، روغن زیتون، سبزی معطر مانند نعنا یا جعفری، لیمو، سماق و انار است.

مواد اولیه درون این سالاد با توجه به میوه‌ها و سبزی‌های فصل ممکن است متفاوت باشد. برای تهیه این سالاد تمام مواد اولیه موجود مانند گوجه‌فرنگی و خیار را به صورت مکعب‌های کوچک یا متوسط خرد می‌کنند. نان پیتا را به صورت مثلث یا مربع سرخ می‌کنند و در نهایت همه این مواد خرد شده را ترکیب کرده و نمک، فلفل، روغن زیتون، لیمو یا سماق را برای خوش طعم شدن بر روی سالاد می‌ریزند. اگر در این سالاد از تکه‌های مرغ گریل شده استفاده شود، به عنوان یک وعده غذایی سبک می‌توان از آن استفاده کرد.