حجم تجارت چین با عراق در سال‌های گذشته به طور پیوسته صعودی بوده است. پیش‌بینی می‌شود که حجم تجارت دومین اقتصاد بزرگ دنیا با عراق در پایان سال 2024 از رکورد تاریخی خود عبور کند. از سوی دیگر میزان سرمایه‌گذاری چین در بخش انرژی و املاک عراق نیز چشمگیر بوده است.

حجم سرمایه‌گذاری چینی‌ها در عراق به صورتی بوده است که عراق را به یکی از شرکای مهم پکن تبدیل کرده است. تا سال 2023 چین بیش از 34 میلیارد دلار در عراق سرمایه‌گذاری کرده است.

مزیت‌های و ریسک‌های توسعه تجارت با چین

سرمایه‌گذاری چین در عراق البته فقط محدود به بخش انرژی نیست. به طور مثال مقامات بغداد توافقنامه‌ای با طرف مقابل برای احداث تعداد قابل توجهی مدرسه در عراق را امضا کردند.

البته کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که با توجه به وابستگی بالای عراق به درآمدهای نقتی، وابستگی بالا به چین می‌تواند ریسک‌هایی را نیز به دنبال داشته باشد. هر تغییری در اقتصاد جهانی و یا در خود چین می‌تواند پیامدهای بزرگی بر تجارت عراق و سرمایه‌گذاری در این کشور داشته باشد.

به طور کلی تحلیل‌گران دو ریسک و سه مزیت درباره رشد بالای ارتباطات اقتصادی عراق با چین را برمی‌شمرند:

ریسک اول (اتکای بالا به درآمد نفتی): خطر اصلی در آسیب پذیری ناشی از اتکای شدید عراق به صادرات نفت خام به چین است. اگر چین بازارهای جایگزین یا منابع نفتی مقرون به صرفه‌تری را کشف کند، ممکن است به سرعت مسیر خود را تغییر دهد، همانطور که در سال گذشته کاهش 9.4 درصدی صادرات نفت خام عراق به چین نشان می‌دهد.

ریسک دوم (تاثیرپذیری بالا از اقتصاد چین): ریسک دوم شامل تجارت با اقتصاد بزرگی مانند چین است که پیامدهای مهمی برای اقتصاد جهانی دارد. هر گونه کاهش رشد اقتصادی به دلیل وابستگی عراق به واردات، مستقیماً بر عراق تأثیر می گذارد. آمارهای اقتصادی منتشر شده در یکی دو سال اخیر نشان می‌دهد اقتصاد چین شاید فروغ دهه‌های گذشته را نداشته باشد.

مزیت اول (ثبات مالی): عراق با انجام بخشی از فروش نفت خود به یوان چین به جای تکیه بر دلار، می‌تواند سبد ارزهای خارجی خود را متنوع‌تر کند و راه جدیدی برای ثبات مالی ایجاد کند.

مزیت دوم (یادگیری از توسعه چین): در چند دهه اخیر در میان تمام کشورهای جهان، رشد اقتصادی هیچ کشوری با چین قابل مقایسه نیست. عراق هم می‌تواند از این فرصت استفاده کند و درس‌های زیادی برای رشد تولید ناخالص داخلی و افزایش درآمد سرانه بگیرد.

مزیت سوم ( دسترسی به منابع و تخصص): عراق با بهره‌گیری از منبع بزرگ نیروی کار، تجهیزات و فناوری  مقرون به صرفه چین، می تواند نیازهای زیرساختی حیاتی را در بخش‌های مختلف برطرف کند.

رشد چشمگیر تجارت چین و عراق در 2024

آخرین داده‌ها از حجم تجارت میان چین و عراق نشان از افزایش قابل توجه مبادلات اقتصادی میان این دو کشور دارد. حجم کل تجارت میان عراق و چین در نیمه اول سال 2024 میلادی به حدود 27 میلیارد دلار رسیده است. این رقم نشان می‌دهد حجم کالا و خدمات مبادله شده نسبت به زمان مشابه سال قبل، یعنی 6 ماهه ابتدایی سال 2023 میلادی رشدی 14.3 درصدی داشته است. همچنین رقم اعلام شده نسبت به نیمه دوم سال گذشته میلادی نیز بیش از هفت درصد رشد داشته است.

جزییات این آمار نیز نشان می‌دهد صادرات چین به عراق نسبت به نیمه اول سال 2023 رشدی 16 درصدی داشته است. مقدار صادرات کالا و خدمات دومین اقتصاد بزرگ جهان به عراق در بازه مذکور به حدود 8.15 میلیارد دلار رسیده است در حالی که در سال گذشته در همین بازه زمانی در حدود 7 میلیارد دلار بوده است.

صادرات چین به عراق رکورد می‌زند؟

تحلیل‌گران اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که امسال صادرات چین به عراق از رکورد تاریخی خود عبور کند. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که صادرات اژدهای زرد به عراق در پایان سال 2024 میلادی می‌تواند از سطح 16 میلیارد دلار عبور کند. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که چین توجه ویژه‌ای به بازار عراق دارد.

بیشترین صادرات چین به عراق متعلق به انواع کولر می‌شود که نزدیک به 23 درصد از مجموع صادرات چین را تشکیل می‌دهد. همچنین در رده دوم اقلام صادراتی چین به عراق نیز دستگاه‌های الکترونیکی مانند موبایل و تلویزیون قرار دارد که نزدیک به 13 درصد از کل صادرات چین را شامل می‌شود.

خودروهای چینی به جاده‌های عراق رسیدند

نکته قابل توجه در جزییات صادرات چین به عراق رشد رتبه خودروهای چینی در لیست کالاهای صادراتی است. برای اولین بار حجم خودروهای چینی که به عراق صادر شده است در رده سوم کالاهای صادراتی قرار گرفته است و عراق نیز به مقصد جدیدی برای صنعت رو به رشد خودروی چین تبدیل شده است.

از طرفی صادرات محصولات آهنی، سوخت خودرو و گروه پوشاک به عراق جزو گروه‌هایی بودند که در سال جاری میلادی نسبت به سال گذشته کاهش یافته‌اند. با این حال صادرات محصولات مبتی بر میوه با رشد چشمگیر 62 درصدی نسبت به سال گذشته به رده‌های بالای کالاهای صادراتی صعود کرده‌اند.

پیش‌بینی می‌شود حجم کل تجارت میان چین و عراق در پایان سال 2024 از سطح 55 میلیارد دلار عبور کند و جایگاه چین را به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری عراق تثبیت کند.