سامرا شهری در استان صلاح‌الدین و 125 کیلومتری شمال بغداد است.

امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع)، دو تن از ائمه شیعه در این شهر به خاک سپرده شده‌اند. آخرین پیشوای شیعیان، حضرت مهدی(عج) نیز در این شهر به دنیا آمده است. از اینرو شهر سامرا در میان شیعیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

حرم عسکریین

حرم عسکریین محل دفن امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع) در شهر سامرا است. نرجس خاتون، همسر امام حسن عسکری(ع) و مادر امام زمان(عج)، حکیمه خاتون دختر امام جواد(ع) و تعداد دیگری از سادات علوی و علما در این حرم مدفون هستند. کنار این حرم، مسجدی بزرگ قرار دارد که آن را سرداب غیبت امام زمان(عج) می‌خوانند و گفته می‌شود که محل آغاز غیبت حجت بن الحسن است.
حرم عسکریین تلفیقی از هنر معماری ایرانی-اسلامی است. این بنا دو مناره و یک گنبد طلایی رنگ دارد. در اطراف ضریح نیز چهار رواق و ایوان دیده می‌شود که به وسیله پنج دَر به داخل حرم وصل می‌شود. این درها در قسمت جنوبی و شمالی حرم عسکریین قرار گرفته‌اند که جنس آن‌ها از نقره و طلا است. 
بمب‌گذاری و ویرانی حرم عسکریین
حرم عسگریین دو بار مورد مورد حمله قرار گرفت که در هر دوبار خسارات شدیدی به آن .ارد شد. اولین حمله در 3 اسفند 1384 و دومین حمله پس از گذشت شانزده ماه در 23 خرداد 1386 رخ داد.

در نخستین آفند، بمب‌گذاران با به‌کارگیری بیش از 200 کیلوگرم مواد منفجره و کارگذاشتن آن در مرکز گنبد، باعث ویرانی گنبد اصلی و بخشی از گلدسته‌های طلایی آن شد. در این حمله گنبد به طور کامل فروریخت. محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت ایران و مراجع تقلید با صدور اطلاعیه‌هایی جداگانه‌ای این اقدام را محکوم کرده و یک روز را عزای عمومی اعلام کردند. در دومین حمله که در 23 خرداد 1386 اتفاق افتاد، پس از انفجار 2 بمب, گلدسته‌های سمت راست و چپ تخریب شد. به دستور سید علی سیستانی، از مراجع تقلید مطرح شیعه، فرآیند بازسازی آغاز و در سال 1394 خاتمه یافت.

مسجد جامع سامرا

مسجد جامع سامرا معروف به جامع «المتوکل» یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین مساجد تاریخی عراق است که در سال 237 ه.ق و در دوره خلافت متوکل عباسی ساخته شد. این مسجد دارای یک مناره حلزونی شکل به ارتفاع 53 متر معروف به «ملویه» و چهارده در ورودی است که از آن تنها دیواره‌ها و مناره باقی مانده است.

مسجد جامع در بیرون شهر کنونی سامرا و در 2 کیلومتری حرم عسکریین واقع شده است. در آن زمان برای ساخت این مسجد نزدیک به 400 هزار دینار طلا هزینه شد. برخی معماری این مناره منحصربه‌فرد را تحت تأثیر زیگورات‌های بین‌النهرین و برخی دیگر تحت تاثیر مناره شهر«گور» (فیروزآباد) در دوران ساسانی می‌دانند.

سرداب غیبت یا سرداب مقدس سامرا

این سرداب در قسمت شمال‌غربی صحن عسکریین(ع) واقع شده و بنا بر برخی روایات این مکان محل زندگی و عبادت امامین شرفین بوده است. در طول تاریخ، اصلاحات و تعمیرات زیادی در ساختمان سرداب انجام شده است. سرداب در طول تاریخ به اندازه‌ای مورد توجه مردم بوده است که در آن آثار ارزشمندی از منبت‌کاری، کاشی‌کاری و سایر هنرهای معماری به کار رفته است. از جمله این اشیاء، درِ چوبی نفیسی است که از دوران خلافت عباسیان به جای مانده که ارزش تاریخی بالایی دارد.

در گوشه اتاق کوچکی واقع در سرداب، چاهی معروف به «چاه غیبت» وجود دارد اما در متون معتبر شیعی، از این چاه به عنوان محل غیبت حضرت مهدی(عج) اشاره نشده و بزرگان شیعه نیز اعتقادی به آن ندارند. 
در سال‌های 1384و 1386شمسی و در بمب‌گذاری و تخریب حرم عسکریین، بخشی از سرداب نیز تخریب شد.

مرقد نرجس خاتون

مرقد مطهر نرجس خاتون، همسر امام حسن عسکری(ع) و مادر مکرمه حضرت مهدی (عج) در سامرا واقع شده است. مقبره این بانوی بزرگوار در پشت ضریح امام حسن عسکری (ع) قرار گرفته است. در داخل ضریح حرم مطهر عسکریین چند قبر مشاهده می شود. اولین قبر از طرف قبله، قبر مطهر امام هادی (ع) و دومین آن قبر مطهر امام عسکری (ع) و سومین قبر نیز مربوط به حضرت نرجس خاتون (س) است.

آرامگاه نرجس خاتون تاریخ پر فراز و نشیبی داشته است و قدمت آن به اواسط قرن 3 ه.ق می‌رسد. ایشان پیش از شهادت امام حسن عسکری درگذشت و پیکرشان نیز در خانه به خاک سپرده شد. امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) نیز پس از شهادت در منزلشان که در کنار مسجد محل عبادتشان قرار داشت، به خاک سپرده شدند و شیعیان و محبان اهل بیت تا سال‌ها برای زیارت قبورشان به خانه آن‌ها می‌آمدند. بنای خانه تا سال 318 هجری به همان حالت خود باقی ماند و بعدها «ناصرالدوله آل حمدان»، گنبد و بارویی برای این آرامگاه ساخت. «معزالدوله» و «عضد الدوله» دیلمی نیز تعمیراتی در آن انجام دادند و صحن وسیع‌تری برای مرقد ساختند. صفویان، قاجاریان و حتی در دوران معاصر نیز نسبت به تعمیر و بازسازی و ایجاد تغییراتی در بنا اقداماتی انجام شده است.

مرقد حکیمه خاتون

حکیمه خاتون، دختر بزگوار امام جواد (ع) و عمه امام حسن عسکری (ع)، در دوران غیبت صغری، نماینده حضرت مهدی (عج) بودند. مرقد حکیمه خاتون در پایین پای امام عسکری(ع) و امام هادی (ع) قرار دارد.

آرامگاه ابراهیم بن مالک اشتر

«ابراهیم بن مالک اشتر»، فرمانده کل سپاه مختار بود که در زمان «عبدالملک مروان» علیه خلیفه وقت قیام کرد و در سال 691 میلادی به دست امویان کشته و پیکرش سوزانده شد. برای وی آرامگاهی در همان محل شهادتش ساختند که در طول تاریخ آسیب‌های زیادی دید اما در دوران صفویه، بنای مقبره را مرمت کردند. امروزه آرامگاه «ابراهیم بن مالک اشتر» یکی از مکان‌های مذهبی در عراق به شمار می‌آید که در جنوب شهر «دجیل» در نزدیکی سامراء واقع شده و محبان اهل بیت به زیارت آن می‌روند.

آرامگاه ابراهیم بن مالک اشتر در سال 2005 میلادی در جریان جنگ و انفجار گروه‌های تروریستی تخریب و در سال 2010 میلادی بار دیگر به طور کامل بازسازی شد و هنرمندان ایرانی، ضریح زیبایی برای آرامگاه او ساخته‌اند. 

مسجد جامع ابودلف

مسجد «ابودلف‌» در سال 247 ه. ق به دستور متوکل، در محل شهر متوکلیه، ساخته شد و در فاصله 20 کیلومتری شمال شهر سامرا واقع شده است. 

این مسجد از نظر معماری، تا حدود زیادی، شبیه به مسجد جامع سامرا است. ابعاد آن 213 در 135 متر و دارای پانزده ورودی است. همانند مسجد جامع سامرا، این بنا نیز دارای یک مناره حلزونی است که ارتفاع آن به  18 متر می‌رسد.