استان ذی قار در مرکز بخش جنوبی عراق واقع شده و یکی از قدیمی‌ترین سرزمین هایی است که توسط انسان آباد شده است.

این استان از شمال توسط استان‌های واسط و دیوانیه (قادسیه)، از جنوب توسط بصره، از شرق میسان و از غرب توسط مثنی احاطه شده است. مرکز این استان شهر ناصریه است که بنا بر شواهد تاریخی، از زمانهای قدیم با همین نام شناخته می شده و فاصله آن از بغداد حدود 360 کیلومتر و از بصره 180 کیلومتر است.

نقشه و مشخصات استان

پیشینه تاریخی

ذی قار در آغاز تاسیس به عنوان «المنتفک» شناخته می‌شد. در دوره جمهوری نام آن ناصریه  و در سال 1966، رژیم بعث نام آن را به ذی قار تغییر داد. برخلاف تصور اغلب افراد، نامگذاری این استان به دلیل استفاده قراوان ماده قیر طبیعی در ساختمان های آن است و نه نبرد ذی‌قار (یکی از جنگ های پیش از اسلام میان کسری، شاه ایران و هانی بن مسعود رئیس قبیله بنی شیبان). اغلب ساکنان استان ذی قار شیعه، به همراه اقلیت اهل سنت، صابئی مندانی و تعداد کمی هم مسیحی هستند. در این استان آثار و سایت های باستانی فراوانی به قدمت بیش از 5000 سال وجود دارد. از جمله شهر باستانی«اور» که محل سکونت سومری ها، آکادیان و قوم های دیگر و همچنین زادگاه حضرت ابراهیم (ع) بوده است.

آموزش

دانشگاه ذی قار در سال 1944 تاسیس شد و پذیرای هزاران دانشجو است. دانشکده های پزشکی، مهندسی، علوم، حقوق، آموزش، ادبیات، و غیره در این استان فعالیت دارند. همچنین 2 مدرسه فنی‌وحرفه‌ای در ناصریه و یک دانشگاه خصوصی و اخیرا دانشگاه سوم در شهرستان رفاعی تاسیس شده است که شامل دانشکده‌های مدیریت و اقتصاد، آموزش و دامپزشکی است. 
لیست مراکز آموزشی استان به شرح زیر است:
•    دو دانشگاه دولتی (دانشگاه ذی قاردر مرکز شهر و دانشگاه سومر در رفاعی) 
•    1273 مدرسه ابتدایی  
•    44 مهد کودک  
•    555 مدرسه متوسطه 
•    7مؤسسه تربیت معلم
•    2 موسسه فنی و حرفه ای 

بهداشت و درمان

استان ذی قار دارای 11 بیمارستان است که اصلی ترین آنها شامل: 2 بیمارستان 400 تختخوابی و 4 بیمارستان 200 تختخوابی است. همچنین دارای 138 مرکز درمانی شامل 112 مرکز بهداشت، 7 مرکز بهداشت تخصصی، 5 مرکز فوریت های پزشکی و همچنین 147 خانه بهداشت است.  

اقتصاد

استان ذی قار بالغ بر 375 هزار هکتار زمین زراعی دارد و تولید خرما بیشترین فعالیت کشاورزی استان را به خود اختصاص داده است. پس از آن کشت گندم، جو، برنج، میوه و سبزیجات نیز در این استان رواج بسیاری دارد.
بخش دامپروری نیز در این استان بسیار فعال است و پرورش گاومیش، گاو، گوسفند، بز و شتر در آن رونق دارد. مرغداری و پرورش ماهی بدلیل وجود هورهای گسترده نیز دیگر فعالیت های این استان را تشکیل می دهند.
منابع نفتی استان ذی قار بسیار غنی و فراوان هستند. میدان نفتی ناصریه از بزرگترین میادین نفتی عراق  است که تخمین زده می‌شود ذخایر آن به 16 میلیارد بشکه برسد. شرکت «پتروناس» مالزی در حال استخراج نفت از میدان «غراف» است. ضمن اینکه 3 میدان نفتی دیگر کشف شده نیز در این استان وجود دارد. حکومت عراق در نظر دارد استان ذی قار را به یک استان نفتی بزرگ مانند استان بصره و میسان تبدیل کند. علاوه بر آن، وزارت نفت عراق پروژه احداث بزرگترین پالایشگاه عراق با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز و با مدرن‌ترین تکنولوژی روز جهان را در این استان با موفقیت به اتمام رسانده است.

فعالیت های اصلی

فعالیت‌های اصلی در این استان عبارت است از: کشاورزی، پالایش نفت، دامپروری و پرورش ماهی.

زیر ساخت‌ها

استان ذی قار یک نیروگاه برق حرارتی با ظرفیت تولید 600 مگاوات دارد. همچنین یک نیروگاه گازی در ناصریه و یک پالایشگاه نفت با ظرفیت30 هزار بشکه در روز در این استان واقع شده است.
این استان یک شبکه جاده ای حمل و نقل مناسب دارد که بخاطر داشتن جاده های زیاد آن را به استان های همسایه مرتبط می‌سازد. این جاده‌ها عبارتند از:
-  آزاد راه اصلی بغداد - بصره 
-  جاده  ناصریه - کوت
-  جاده عماره - رفاعی-دیوانیه
-  جاده  ناصریه - دیوانیه
-  جاده  ناصریه - سماوه
- جتده ناصریه - عماره
همچنین راه آهن سراسری عراق از این استان عبور کرده و بصره را به بغداد متصل می کند.