در این مطلب به معرفی مبادی گمرک دریایی عراق می‌پردازیم و با پیشینه، خصوصیات و اهمیت و جایگاه آن‌‌ها آشنا می‌شویم. 

گمرک ام‌القصر

گمرک دریایی ام‌القصر در بندر‌ ام‌القصر(60 کیلومتری غرب بصره) واقع شده است. این بندر بزرگترین بندر عراق است که در شهر ام‌القصر در استان بصره(بخش جنوبی عراق) و در نزدیکی مرز دو کشور عراق و کویت قرار گرفته است. منطقه ام‌القصر از نظر جغرافیایی در جنوب خورالزبیر واقع شده‌است. بندر ام‌القصر توسط اداره بنادر عراق مدیریت می‌شود و تنها بندر کانتینری عراق است و یکی از بنادر مهم و راهبردی عراق محسوب می‌شود.
در طی جنگ ایران و عراق(1980-1998)، هنگامی که جنگ شدت یافت و دسترسی به سایر بنادر در شرق عراق محدود شد، اهمیت این بندر افزایش بیشتری یافت. ام‌القصر پس از اشغال شبه جزیره فاو توسط ایران در سال 1986 مورد تهدید قرار گرفت، اما این بندر هرگز سقوط نکرد. در سال 2003  ام‌القصر یکی از اولین مناطقی بود که شاهد حمله نیروهای ائتلاف به عراق بود.
بندر ام‌القصر تنها بندر آب عمیق عراق است که دارای 10.5 متر آبخور است. این بندر در سال 2010 توسط وزارت حمل‌و‌نقل عراق به دو بخش "جنوبی" و "شمالی" تقسیم شده است. بندر جنوبی ام‌القصر قدیمی‌تر از بندر شمالی است و از 9 اسکله و بندر شمالی آن از 14 اسکله تشکیل شده است. وزارت تجارت عراق برای واردات مواد غذایی از جمله غلات، روغن‌های خوراکی، شکر و کالاهایی از این قبیل به این بندر متکی است و بیش از نیمی از واردات عراق از طریق این بندر انجام می‌شود. بیشترین میزان صادرات نفت عراق نیز از طریق این بندر انجام می‌شود.

گمرک خور الزبیر

گمرک دریایی خورالزبیر در بندر خورالزبیر واقع شده است. این بندر در سال 1974 در استان بصره و 80 کیلومتری شهر بصره تأسیس شد و در 20 کیلومتری شمال بندر ام‌القصر واقع شده است. در بندر خور الزبیر واردات و صادرات بیشتر در زمینه محصولات صنعتی مانند کودها، مواد پتروشیمی و سنگ آهن انجام می‌شود. این بندر از چهار بخش اصلی دپارتمان فنی، دپارتمان حمل‌ونقل، دپارتمان‌ تخلیه بار و دپارتمان اداری تشکیل شده است. 
خور الزبیر دارای 9 اسکله است که 3 اسکله آن برای بارگیری نفت و مابقی برای بارگیری انواع کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بندر از زمان سقوط رژیم بعث از سال 2003 تا 2014 توسط یک شرکت دانمارکی اداره می‌شد و پس از آن اداره بندر به شرکت عمومی بنادر عراق واگذار شد. وزارت نفت عراق، از طریق این بندر بخشی از میعانات نفتی و گاز مایع خود را به کشورهای هدف صادر می‌کند. این بندر به منظور حمل محموله‌های فله نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

گمرک دریایی بصره(معقل)

بندر معقل یا بصره یکی از قدیمی‌ترین بنادر و اولین گذرگاه‌های آبی در عراق است و از زمان تأسیس خود شاهد پیشرفت‌های بسیاری در عراق بوده است. این بندر در سال 1916 به عنوان یک بندر نظامی در منطقه شط‌العرب در استان بصره تأسیس شد و در حال حاضر دارای 15 اسکله است. این بندر به دلیل همجواری با خلیج فارس از اهمیت اقتصادی، سیاسی و نظامی بالایی برخوردار است.
پیش از شروع جنگ ایران و عراق در سال 1980 بندر بصره، به عنوان بندر اصلی عراق محسوب می‌شد، اما جنگ میان ایران و عراق سبب شد تا علاوه بر کشتی‌هایی که در زمان جنگ غرق می‌شدند، فعالیت این بندر نیز متوقف شود. بندر بصره بندری است که در مرکز شهر بصره و در نزدیکی منابع مهم نفتی و گازی عراق قرار گرفته است. این بندر در حال حاضر  به منظور عبور بارهای فله و کانتینری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گمرک دریایی ابوفلوس

گمرک دریایی ابوفلوس در بندر ابوفلوس واقع شده است و توسط شرکت عمومی بنادر عراق اداره می‌شود. این بندر یکی از کوچکترین بنادر عراق است که در فاصله 60 کیلومتری جنوب بندر معقل،20 کیلومتری مرکز استان بصره و 10 کیلومتری خرمشهر قرارگرفته است. بندر ابوفلوس در سال 1974 بر روی کرانه غربی اروندرود در منطقه ابوالخضیب تأسیس شد و ساخت اسکله‌های آن در سال 1975 آغاز و در سال 1976 به پایان رسید.
 این بندر دارای 3 اسکله است که برای مبادلات انواع کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. بندر ابوفلوس در تأمین نیازهای تجاری کشور عراق سهیم است که ظرفیت آن در حال حاضر حدود 750هزار تن در سال تخمین زده می‌شود.