دولت عراق در سال 2006 با هدف تشویق سرمایهگذاری و حذف محدودیت ها و تسهیل فرآیندهای مربوطه، قانون سرمایهگذاری شماره 13 را به تصویب رساند.
براساس این قانون، کمیسیونی با عنوان کمیسیون ملی سرمایهگذاری تشکیل شد تا به عنوان متولی امور سرمایهگذاری در این کشور عمل کند. از این رو برای اطلاع از نحوه سرمایهگذاری در عراق، به معرفی عملکرد این کمیسیون می‌پردازیم.
کمیسیون ملی سرمایهگذاری و کمیسیون های استانی و اقلیمی
به موجب قانون سرمایهگذاری عراق، در سال 2007 کمیسیونی به نام « کمیسیون ملی سرمایهگذاری » تشکیل شد که مسئولیت تبیین سیاست‌های ملی سرمایهگذاری، تدوین دستورالعمل‌های لازم و نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل‌ها در زمینه سرمایهگذاری را بر عهده داشته و در پروژه‌های سرمایهگذاری استراتژیک در سطح دولت مرکزی فعالیت می‌کند.
کمیسیون به‌وسیله هیات مدیره‌ای متشکل از یازده عضو متخصص و با‌تجربه اداره می‌شود و ریاست آن برعهده رئیس کمیسیون است که از سوی شورای وزیران یا نخست‌وزیر انتخاب می شود. رده شغلی رئیس کمیسیون معادل وزیر بوده و مستقیما به شخص نخست‌وزیر گزارش می‌دهد. دفتر مرکزی کمیسیون در منطقه سبز بغداد قرار دارد.
کمیسیون ملی سرمایهگذاری، یک سیاست جامع راهبردی و ملی را برای سرمایهگذاری تدوین کرده و بخش‌های دارای اولویت را مشخص می‌کند. همچنین فهرستی از فرصت های سرمایهگذاری در سطح پروژه‌های استراتژیک و ملی، همراه با اطلاعات اولیه تهیه کرده و دراختیار علاقه‌مندان به سرمایهگذاری قرار‌می‌دهد.
در اقلیم کردستان و استان‌های خارج از اقلیم ،کمیسیون‌هایی که دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند و به‌وسیله رئیس یا نماینده رسمی وی اداره می شوند، تشکیل شده‌اند. این کمیسیون‌ها از بودجه استان یا اقلیم استفاده می‌کنند و صلاحیت صدور مجوز سرمایهگذاری و برنامه‌ریزی برای ترغیب سرمایه‌گذاران را در محدوده استان یا اقلیم دارند. کمیسیون سرمایهگذاری اقلیمی یا استانی، امور خود را در زمینه سرمایهگذاری با کمیسیون ملی هماهنگ می‌کنند و در خصوص برنامه‌ها و امکانات سرمایهگذاری با دولت محلی، هماهنگی و مشورت می‌کنند. این کمیسیون ها باید طرح های سرمایهگذاری خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که با سیاست‌های سرمایهگذاری دولت مرکزی مغایرت نداشته باشد و فهرستی از فرصت های سرمایهگذاری در مناطق تحت پوشش خود، همراه با اطلاعات اولیه را تهیه و به متقاضیان سرمایهگذاری ارائه کنند.
کمیسیون سرمایهگذاری در اقلیم کردستان تحت نظارت شورای عالی سرمایهگذاری اقلیم قرار دارد. این شورا متشکل از نخست‌وزیر، معاون نخست‌وزیر و وزرای امور اقتصادی و دارایی، تجارت، شهرسازی، کشاورزی، صنعت و رئیس هیات سرمایهگذاری است. کمیسیون سرمایهگذاری اقلیم دارای یک رئیس با رتبه معادل وزیر و حقوق و اختیارات مشابه است و مقر اصلی آن در شهر اربیل، پایتخت اقلیم قرار دارد و دفاتری در دو استان دیگر نیز دارد.
کمیسیون‌های سرمایهگذاری استانی تحت نظارت شورای استانی قرار دارند و فرصت های سرمایهگذاری در سطح استان را شناسایی و معرفی می‌کنند.
کمیسیون ملی سرمایهگذاری با توجه به جایگاه آن و ارتباط مستقیمی که با نهادهای اصلی حاکمیتی اعم از نخست‌وزیری، شورای وزیران و مجلس دارد و همچنین اشراف کامل به نیازها و اولویت‌های کشور در زمینه‌های مختلف، نقش مهمی در توسعه و ترویج سرمایهگذاری در سراسر کشور عراق ایفا می کند.
مرکز خدمات یکپارچه
کمیسیون ملی سرمایهگذاری، دپارتمان‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها، مرکز خدمات یکپارچه است که براساس قانون سرمایهگذاری، با هدف تسهیل امور مربوط به سرمایهگذاری در عراق و به عنوان یک رابط میان کمیسیون و مراجعین ایجاد شده است.
1. وظایف
طبق قانون شماره 13 سرمایهگذاری در عراق، مرکز خدمات یکپارچه وظایف زیر را برعهده دارد:
• دریافت درخواست‌های سرمایهگذاری از متقاضیان و بررسی صلاحیت ایشان بر اساس معیارهای مندرج در قانون و رویه‌های کمیسیون
• برقراری ارتباط با ادارات و سازمان‌های مربوطه جهت اخذ تاییدات لازم برای صدور مجوز سرمایهگذاری متقاضیان
• انجام اقدامات لازم و اخذ دستورات لازم از ادارات ذی‌ربط جهت اختصاص زمین به پروژه‌های دارای مجوز
• پیگیری پیشرفت پروژه بر اساس برنامه زمانبندی ارائه‌شده از سوی سرمایه گذار پس از اعطای مجوز.
2. فعالیت های اصلی
• صدور مجوز سرمایهگذاری: قانون شماره 13 سرمایهگذاری، کمیسیون ملی سرمایهگذاری و کمیسیون‌های استانی را مکلف می کند که پس از دریافت درخواست سرمایهگذاری و انجام بررسی های لازم از سوی مرکز خدمات یکپارچه، نسبت به صدور مجوز اقدام کند.
• پشتیبانی و پیگیری: مرکز خدمات یکپارچه پس از اعطای مجوز سرمایهگذاری، اقدامات لازم برای اموری نظیر: اخذ معافیت گمرکی جهت واردکردن موادخام و تجهیزات پروژه، اخذ اجازه اقامت برای کارکنان خارجی پروژه و سایر امور مربوطه را انجام می‌دهد.
• تسهیل رویه‌های اداری: این مرکز، مسئولیت دارد ضمن برقراری ارتباط با ادارات ذی‌ربط، هر اقدامی را که به تسهیل و تسریع رویه‌های اداری در راستای صدور مجوز کمتر از 45 روز منجر شود را به انجام برساند.
کمیسیون، امیدوار است با توسعه مرکز خدمات یکپارچه، به زودی خدمات بیشتری نظیر موارد زیر را نیز به متقاضیان سرمایهگذاری ارائه دهد:
• پشتیبانی لجستیک: ارائه خدماتی نظیر: اخذ ویزا، رزرو هتل و بلیت هواپیما و ترانسفر فرودگاهی، انجام تحقیقات بازار، جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات اقتصادی عراق و خدمات ترجمه به متقاضیان سرمایهگذاری در عراق
• پشتیبانی رویه های کسب‌و‌کار: مساعدت در تهیه مطالعه امکان‌سنجی و طرح کسب‌و‌کار پروژه با توجه به اشراف کمیسیون به قوانین و دستورالعمل‌های داخلی و استخدام وکیل برای ثبت شرکت در وزارت تجارت عراق
• معرفی: ایجاد ارتباط بین سرمایه‌گذار و شرکت‌های دولتی و خصوصی جهت بهره برداری بیشتر از فرصت‌های تجاری و توسعه شبکه فعالیت سرمایه‌گذار با همکاری بخش خصوصی عراق.
3. واحدهای مرکز خدمات یکپارچه
مرکز خدمات یکپارچه، پنج واحد عملیاتی دارد که نام و وظایف هرکدام به شرح زیر است:
• واحد پذیرش و خدمات سرمایه‌گذاران: مسئول دریافت فرم درخواست سرمایهگذاری، مطالعه و اخذ تاییدیه از سایر واحدها و پاسخ به تمام درخواست های سرمایه گذار
• واحد هماهنگی و پیگیری: مسئول ایجاد هماهنگی با سایر دپارتمان‌های کمیسیون ملی و کمیسیون‌های استانی و اجرای دستورالعمل‌های مربوطه
• واحد ارتباطات دولتی: مسئول پشتیبانی از سرمایه‌گذاران از طریق تسهیل مراحل اعطای مجوز و هماهنگی با نمایندگان نهادهای دولتی مستقر در مرکز و پیگیری دریافت تاییدیه‌های لازم در مدت تعیین‌شده قانونی
• واحد صدور مجوز: مسئول صدور مجوز سرمایهگذاری پس از اخذ تمام موافقت‌های اساسی و پیگیری اجرایی‌شدن پروژه پس از صدور مجوز سرمایهگذاری
• واحد اداری و بایگانی: مسئول پیگیری امور اداری کمیسیون و بایگانی مستندات.
4. فرآیند صدور مجوز سرمایهگذاری
صدور مجوز سرمایهگذاری از‌طریق مرکز خدمات یکپارچه انجام می‌شود. در این مرکز، واحد صدور مجوز مسئولیت دارد تا علاوه بر صدور آن، نسبت به بهره‌مندی سرمایه گذار از تمامی امتیازها، معافیت ها و تسهیلات و ایفای تعهدات مندرج در قانون اطمینان حاصل کند.
فرآیند صدور مجوز سرمایهگذاری با بررسی فرم درخواست متقاضی سرمایهگذاری آغاز می شود. متقاضی می‌تواند این فرم را از طریق وب سایت کمیسیون یا به صورت حضوری به مرکز خدمات یکپارچه تحویل دهد و باید مدارک زیر را همراه با فرم درخواست ارائه کند:
• خلاصه‌ای از طرح اجرایی پروژه
• مطالعه امکان‌سنجی اقتصادی پروژه
• تاییدیه توان مالی از یک بانک معتبر
• برنامه زمانبندی اجرای پروژه
• مستندات حقوقی نشان‌دهنده ارتباط سرمایه‌گذار و نماینده قانونی وی
• کپی پاسپورت یا شناسنامه سرمایه‌گذار (اشخاص حقیقی)
• کپی پاسپورت یا شناسنامه نماینده قانونی سرمایه‌گذار
• اساسنامه و مدارک ثبتی شرکت متقاضی سرمایهگذاری یا شعبه ثبت‌شده شرکت در عراق یا خارج از آن (اشخاص حقوقی)
• مستندات سوابق اجرایی سرمایه‌گذار در پروژه‌های مشابه داخل یا خارج از عراق.
پس از تکمیل و ارسال مدارک فوق، کمیسیون ملی سرمایهگذاری درخواست متقاضی را براساس رویه‌های قانونی به صورت دقیق بررسی و تاییدیه‌های لازم را از ادارات و سازمان‌های مربوطه اخذ می‌کند که این فرآیند حداکثر ظرف مدت 45 روز از تاریخ ارائه مدارک انجام می‌شود.
تعهدات سرمایه‌گذار
پس از صدور مجوز، سرمایه‌گذار باید خود را نسبت به موارد زیر متعهد بداند:
• ارائه گزارش و هر‌گونه اطلاعات، داده‌ها یا مدارک مورد نیاز در مورد پیشرفت پروژه به کمیسیون
• نگهداری سوابق حسابداری پروژه به وسیله یک حسابدار تایید شده عراقی
• نگهداری سوابق کالاهای وارد‌شده که از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف بوده‌اند و مشخص‌کردن مدت استهلاک آنها
• تعهد به انطباق برنامه زمانبندی ارائه‌شده در زمان اخذ مجوز با واقعیت؛ به نحوی که تفاوت زمانی آن بیش از شش ماه نباشد.
• پایبندی به قوانین معتبر عراق در زمینه حقوق و دستمزد، تعطیلات، ساعات کاری، شرایط کار و سایر موارد مرتبط به عنوان حداقل‌ها
• محافظت از ایمنی محیط زیست و پایبندی به سیستم‌های کنترل کیفیت معتبر در عراق و مقررات بین‌المللی معتبر در این زمینه و نیز قوانین مرتبط با امنیت، سلامت، نظم عمومی و ارزش‌های جامعه عراق
• آموزش و ارتقای مهارت کارکنان عراقی و اولویت‌دادن به نیروهای عراقی در امر استخدام.
منبع: کتاب اقتصاد عراق (نویسندگان: رضا مونسان- سمیه مردانه)
دیدگاه خود را بیان کنید