آنچه در اینجا میخواید، تشریح وقایع و اتفاقات دوران بعد از سقوط و اعدام صدام حسین، شورشهای داخلی ، حضور نیروهای آمریکایی در عراق تا رفع تحریمهای سازمان ملل خواهد بود.
اعدام صدام حسین
صدام حسین در تاریخ 9 تیر 1383 برابر با30 ژوئن 2004 به دولت موقت عراق تحویل داده شد تا به اتهام جنایات جنگی، جرایم ضدبشری و قتلعام محاکمه شود. در طول این محاکمه توجه ویژهای به اقدامات خشونتبار وی علیه کردهای شمال عراق در طول جنگ با ایران و شیعیان جنوب در خلال سالهای 1991 تا 1999 شد. نهایتاً صدام حسین در تاریخ 9 دی 1385 برابر با 30 دسامبر 2006 در ساعت 6:07 صبح به وقت محلی به دار آویخته شد.
حکومت ائتلاف موقت
نیروهای اشغالگر عراق کمی پس از شکست صدام حسین، حکومتی با عنوان «ائتلاف موقت» در این کشور ایجاد کردند تا به عنوان یک حکومت انتقالی عمل کند. این حکومت با اتکا به قطعنامه 1483 شورای امنیت سازمان ملل (مصوب 22 می 2003) و قوانین جنگ، خود را واجد صلاحیت تشکیل قوای مجریه، مقننه و قضائیه میدانست. این حکومت از 21 آوریل 2003 تا 28 ژوئن 2004 به مدت 14 ماه تمامی اختیارات عراق را در دست داشت.
در ابتدا افسر سابق ارتش آمریکا، «جی گارنر»، ریاست حکومت ائتلاف موقت را بر عهده داشت اما انتصاب وی مدت زیادی طول نکشید تا این که در 11 می 2003، جرج دبلیو بوش، پل برمر را جانشین وی کرد. حاکم جدید در نخستین روز کاری خود در 16 می 2003 دستور شماره یک حکومت ائتلاف موقت، مبنی بر ممنوعیت ورود اعضای حزب بعث در دولت جدید را ابلاغ کرد. «برمر» در ژوئیه 2004 با به پایان رسیدن حکومت ائتلاف موقت از سمت خود برکنار و از عراق خارج شد.
گروه بازرسی عراق
یکی دیگر از گروههایی که توسط اشغالگران چندملیتی عراق تشکیل شد، گروه بازرسی عراق نام داشت که شامل 1400 عضو بود. این گروه به منظور یافتن حقیقت پیرامون برنامه جنگافزارهای کشتار جمعی عراق تشکیل شده بود. انتشار گزارش این گروه در سال 2004 که به «گزارش دولفر» شهرت یافت، نشان داد که عراق دارای جنگافزارهای کشتار جمعی نیست.
دستگیری سران دولت سابق
نیروهای اشغالگر چندملیتی عراق به رهبری آمریکا در تابستان 2003 روی دستگیری سران سابق دولت عراق تمرکز کردند. یورشی که در 22 ژوئیه (31 تیر 1382) آن سال توسط لشکر 101 هوابرد آمریکا و گروه رزمی 20 انجام گرفت، باعث مرگ پسران صدام، «عُدَی» و«قُصَی» شد. دستگیری صدام در روز 13 دسامبر 2003 (22 آذر 1382) در عملیات سپیدهدم سرخ در نزدیکی تکریت، مهمترین رویداد در میان رشته دستگیریهای آن سال بود. با دستگیری صدام حسین دولت ائتلاف موقت شروع به آموزش نیروهای امنیتی عراقی به منظور تأمین امنیت شهرها کرد.
شورشهای داخلی
بغداد در بیستمین روز از فروردین 1382 (9 آوریل 2003) سقوط کرد و بدین ترتیب 24 سال حکومت صدام حسین به پایان رسید. نیروهای آمریکایی ساختمانهای وزارتخانههای متروک حزب بعث را به تصرف درآوردند و در جریان متلاشی کردن مجسمه آهنی صدام، به مدیریت و هدایت اوضاع پرداختند. هر چند در بدو امر، سقوط ناگهانی بغداد با ابراز قدردانی گسترده مردم همراه بود اما بتدریج در نبود دولت مرکزی، هرج و مرج گسترش یافت و بسیاری به غارت ساختمانهای دولتی و عمومی پرداختند و با گذشت زمان میزان جرایم افزایش یافت.
نیروهای ائتلاف بعد از سخنرانی بوش در 11 اردیبهشت 1382 (1 می 2003) شاهد افزایش تدریجی حملات ناگهانی به نیروهای خود در مناطق گوناگون شدند. نخستین هستههای شورش را فدائیان صدام و وفاداران به حزب بعث ایجاد کردند. اما به زودی تندروهای مذهبی و عراقیهایی که از اشغال کشورشان خشمگین بودند به مقاومت برخاستند. «تسنن افراطی» با شبه نظامیان القاعده به رهبری «ابومصعب الزرقاوی» دست به شورش زده و استانهای بغداد، انبار و صلاحالدین بیش از دیگر استانها شاهد حملات این گروه بودند. شیعیان نیز به رهبری روحانی جوانی به نام «مقتدی صدر» دست به اعتراضات سیاسی و تشکیل شبه نظامیان «جیش المهدی» زدند که در مناطق شیعه نشین نواحی جنوبی عراق و شهرهای نجف، بصره، کوفه و شهرک صدر در اطراف بغداد فعالیت میکردند. با نزدیک شدن به پایان سال 2003 شدت حملات شورشیها نیز بیشتر میشد.
در ماه آوریل سال 2004، گروه شبه نظامی جیش المهدی به رهبری مقتدی صدر شروع به حمله به نیروهای ائتلاف کرد. در همان زمان تصاویری از تجاوزات صورت گرفته توسط ارتش امریکا در زندان «ابوغریب» منتشر شد که در تحریک افکار عمومی موثر بود. مقتدی صدر توسط حاکمیت ائتلاف بعنوان متمرد نامیده شد و اوضاع در شهرک صدر بغداد در آوریل2004 و در پی حمله نیروهای آمریکایی برای دستگیری مقتدی صدر و مقاومت و درگیری با گروه جیش المهدی، به شدت به خشونت گرایید.
در تابستان 2004، نیروهای آمریکایی به همراه نیروهای ائتلاف برای کشتن مقتدی صدر و نابودی شبه نظامیان شیعی جیش المهدی به شهر نجف حمله کردند که با مقاومت سخت این گروه روبرو شد. این درگیریها در حوالی اعتاب مقدسه و بهمدت یک ماه ادامه یافت و منزل مقتدی صدر دراثر بمباران جنگندههای آمریکایی ویران شد. در این حملات مقتدی صدر کشته نشد و نهایتا با فرسایشی شدن نبرد و رایزنی های سیاستمداران و بزرگان شیعه، نبرد متوقف شد و توافقاتی بین طرفین حاصل شد.
تهاجمهای نیروهای ائتلاف به شبه نظامیان سنی مذهب القاعده نیز در نوامبر 2004 مجددا تکرار شد. نتیجه این نبرد 46 روزه به نفع نیروهای ائتلاف بود.
در 28 ژوئن 2004 حکومت موقت ائتلاف به پایان رسید. طبق توافق شورای حَکَم، مقرر شد عراقیهایی که توسط حاکمیت نیروهای ائتلاف از میان همه اقوام و مذاهب انتخاب شده بودند، در قالب دولت موقت و بصورت نخست وزیران کوتاه مدت دوره ای به اداره کشور بپردازند.
انتخابات و تشکیل دولت انتقالی
قانون انتقالی عراق در 8 مارس 2004 به تصویب رسید و بدین ترتیب زمینهی برگزاری انتخابات عمومی سال 2005 فراهم شد. مردم عراق در روز 12 بهمن 1383 (31 ژانویه 2005) در انتخابات مجلس شرکت کردند تا اعضای آن پیشنویس قانون اساسی را آماده کند. «پل ولفوویتز» در 16 بهمن 1383 اعلام کرد که 15 هزار نفر از سربازان آمریکایی که به منظور حفظ امنیت انتخابات در این کشور نگه داشته شده بودند، در ماه آینده این کشور را ترک خواهند کرد. رفراندومی که در 23 مهر 1384 (15 اکتبر 2005) برگزار شد به تصویب قانون اساسی عراق انجامید. مادهی یک این قانون، عراق را به عنوان یک دولت فدرال که ساختار آن بر پایه پارلمان و دارای نخست وزیر و رئیس جمهور انتخابی از سوی مجلس بود، معرفی کرد. مجلس ملی عراق نیز در آذرماه همان سال با مشارکت تمام گرایشهای ملی و مذهبی انتخاب شد و دولت عراق در 30 اردیبهشت 1385 پس از تصویب اعضای مجلس ملی این کشور به قدرت رسید. این دولت، قدرت را از دولت انتقالی که در حکم دولت سرپرست بود، تحویل گرفت و «نوری الماکی» در آوریل 2006 به نخست وزیری عراق رسید.
افزایش نیروهای آمریکایی
جرج بوش رییس جمهور وقت ایالات متحده در تاریخ 3 بهمن 1385 اعلام کرد که بیش از 20 هزار سرباز به عراق اعزام خواهند شد. 144 تن از نمایندگان مجلس عراق در 20 اردیبهشت 1386 درخواستی قانونی را امضا کردند تا آمریکا جدولی زمانی برای خروج نیروهایش از این کشور ارائه دهد. با کاهش مستمر شمار نیروهای ائتلاف در عراق، فشارها بر نیروهای آمریکایی افزایش مییافت. پترائوس، ژنرال ارتش آمریکا در سخنرانی خود در کنگره مورخ 19 شهریور 1386 (10 سپتامبر 2007) پیشبینی کرد که 30هزار نیروی ایالات متحده تا تابستان آینده از عراق خارج خواهند شد. جرج بوش نیز بیان کرد که 5700 نفر تا کریسمس 2007 (دی 1386) به آمریکا باز خواهند گشت و انتظار میرود هزاران نفر دیگر نیز تا ژوئیه 2008 (تیر 1387) از عراق خارج شوند.
در سال 2008، نظامیان عراقی شروع به یورش به نیروهای شبهنظامی شیعه کردند که پیشتر توسط نوری المالکی مجوز انجام عملیات را دریافت کرده بودند. این حملات با عملیاتی در ماه مارس در بصره علیه جیشالمهدی آغاز شد و کمی بعد به تمام مناطقی که شیعیان حضور داشتند، به ویژه شهرک صدر در بغداد، کشیده شد. ارتش عراق با پشتیبانی هوایی آمریکا در اواخر ماه مارس 2008 (اوایل فروردین 1387) طی عملیاتی با عنوان «یورش شوالیهها» حملهای به نیروهای شبهنظامی شیعی در بصره ترتیب داد تا این منطقه را امن سازد. این نخستین عملیاتی بود که نیروهای عراقی بدون حمایت مستقیم نیروهای زمینی ائتلاف انجام دادند.
جیشالمهدی که بخش اعظم شهر را در اختیار داشت در برابر این یورش مقاومت کرد. این مقاومتها سریعاً به دیگر جاهای عراق نظیر شهرک صدر، کوت، حله و سایر نقاط گسترش یافت. در طول جنگ، نیروهای عراقی با مقاومت محکم شبهنظامیان در بصره مواجه شدند تا حدی که پیشروی آنها را بسیار کند کرد. فرسایش نیروها باعث شد تا بالاخره طرفداران مقتدی صدر پای میز مذاکره بنشینند و در 23 اردیبهشت 1387 (12 مه 2008) نیروهای دولتی بر ستاد شبهنظامیان اسلامگرای شیعه تسلط پیدا کردهاند.
از طرف دیگر موافقتنامه تعیین وضعیت نیروهای عراقی-آمریکایی در 14 آذر 1387 (4 دسامبر 2008) توسط دولت عراق تصویب شد. این موافقتنامه مقرر میداشت که تمام نیروهای آمریکایی تا 10 تیر 1387 (30 ژوئن 2009) از شهرهای عراق خارج شوند و تا 10 دی 1390 (31 دسامبر 2011) خاک عراق را ترک کنند. بسیاری از گروههای عراقی با این موافقتنامه به مخالفت برخاستند، زیرا آن را راهی برای طولانی کردن و مشروعیتبخشی به اشغال عراق توسط آمریکا میدانستند.
جابجایی نیروهای ائتلاف
ایالات متحده در اقدامی تشریفاتی، کنترل منطقه سبز و کاخ ریاست جمهوری صدام حسین را در 12 دی 1387 (1 ژانویه 2009) به دولت عراق سپرد. این اقدام از سوی نخستوزیر عراق به عنوان بازگشت حق حاکمیت به این کشور نامیده شد و اعلام کرد که به زودی روز اول ژانویه را «روز حق حاکمیت عراق» اعلام خواهد کرد.
اعلام راهبرد خروج نیروهای آمریکایی
باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا بعد از جرج بوش، در مورخ 9 اسفند 1387 در حال سخنرانی در اردوگاه «لوژون» اعلام کرد که مأموریت جنگی نیروهای مسلح این کشور در عراق در 9 شهریور 1389 (31 اوت 2010) به پایان میرسد. نوری المالکی، نخستوزیر عراق نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی یک روز پیش از سخنرانی اوباما اعلام کرده بود که دولت عراق هیچ نگرانی پیرامون خروج قریبالوقوع نیروهای آمریکایی ندارد و او به توانایی نیروهای امنیتی عراقی و پلیس این کشور بدون حمایت آمریکاییها اعتماد دارد.
در 20 فروردین 1388 (9 آوریل 2009) برابر با ششمین سالگرد سقوط بغداد، هزاران عراقی در این شهر تجمع کردند و خواستار خروج فوری نیروهای ائتلاف از این کشور شدند. روند خروج نیروهای ایالات متحده در پایان ماه ژوئن آغاز شد. آمریکاییها در این زمان 38 پایگاه نظامی را به عراقیها تحویل دادند و در 8 تیر 1388 (29 ژوئن 2009) نیروهای آمریکایی از بغداد خارج شدند. در تاریخ 29 فروردین 1389 نیروهای آمریکایی و عراقی در عملیاتی مشترک نزدیک تکریت، «ابوایوب المصری» رهبر القاعدهی عراق را کشتند. آخرین تیپهای رزمی آمریکایی در بامداد روز 28 مرداد خاک عراق را ترک کردند. با وجود آنکه تمام نیروهای نظامی آمریکا عراق را ترک کردند، اما 50 هزار نیرو در عراق باقی ماندند تا به ارتش این کشور یاری برسانند. طبق موافقتنامه وضعیت نیروها قرار بر این بود که این نیروها تا 10 دیماه 1390 عراق را ترک کنند.
با شکست گفتگوها پیرامون تمدید اقامت نیروهای ایالات متحده پس از سال 2011 ، در تاریخ 15 دسامبر 2011 با برگزاری مراسمی آمریکا رسماً به حضور نظامی خود در عراق پایان داد. در مراسم خروج نیروهای آمریکایی نوری مالکی نخستوزیر وقت عراق از دولت و ملت آمریکا برای آزادی مردم عراق تشکر کرد.
در 27 آذر 1390 (18 دسامبر 2011) آخرین سربازان آمریکایی خاک عراق را ترک کردند. مقامات رسمی عراق تنها یک روز بعد، دستور دستگیری معاون اول سنی رئیس جمهور عراق به نام «طارق الهاشمی» را صادر کردند که موجب اوج گرفتن تنشهای سیاسی در عراق شد.
رفع تحریمهای سازمان ملل
سازمان ملل متحد به منظور مشروعیت بخشیدن به دولت عراق در سطح بینالمللی، تحریمهای مربوط به زمان صدام حسین علیه این کشور را لغو کرد. با لغو این تحریمها، این کشور میتوانست واجد یک برنامه هستهای غیرنظامی شود. همچنین کنترل درآمدهای نفت و گاز عراق به دولت محول شد و شیوه درآمدی معامله نفت در برابر غذا پایان یافت.
دیدگاه خود را بیان کنید