نیروهای مسلح عراق از 3 نیروی زمینی، دریایی و هوایی تشکیل میشود که همچون سایر نیروهای مسلح، بدنه اصلی نیروهای مسلح عراق نیز از نیروی زمینی عراق تشکیل میشود. سازمان اطلاعات ارتش عراق یکی دیگر از ارکان مهم نیروهای مسلح عراق است.
نیروی هوایی
نیروی هوایی عراق (به عربی: القوة الجویة العراقیة) یکی از سه شاخه اصلی ارتش عراق است. نیروی هوایی ارتش عراق زیر نظر ستاد کل ارتش عراق فعالیت میکند. این نیرو در سال 1927، یعنی 6 سال بعد از تشکیل ارتش عراق توسط بریتانیا و زیر نظر نیروی هوایی پادشاهی تأسیس شد. در آن زمان عراق، تحت قیمومیت بریتانیا قرار داشت و بریتانیا بعد از پایان جنگ جهانی اول با تأسیس این نیرو سعی در کنترل نیروی هوایی عثمانی داشت.
اولین خلبانان این نیرو را خلبانان عثمانی تشکیل میدادند که توسط بریتانیا گماشته شده بودند. این نیرو همزمان با ارتش عراق در سال 1936 مستقل شدند. اما مجدداً با آغاز جنگ جهانی دوم، بریتانیا کنترل این نیرو را بدست گرفت و از توان رزمی آن برای منافع خود استفاده میکرد.
از پایگاههای نیروی هوایی میتوان به پایگاه هوایی بلد (در 80 کیلومتری شمال بغداد)، پایگاه هوایی رشید (در بغداد)، پایگاه هوایی تاجی (در حوالی بغداد)، پایگاه هوایی اسپایکر (در 12 کیلومتری غرب تکریت) و پایگاه هوایی امام علی (در حوالی ناصریه) اشاره کرد.
نیروی دریایی
نیروی دریایی عراق (انگلیسی: Iraqi Navy) از نیروهای زیرمجموعه نیروهای مسلح عراق است که مسئولیت اصلی آن حفاظت از خط ساحلی و داراییهای دریایی و فراساحلی عراق است. نیروی دریایی عراق در سال 1937 به عنوان یگانی کوچک با 4 فروند کشتی مستقر در آبهای بصره تشکیل شد و در فاصله سالهای 1937 تا 1958 حوزه فعالیت آن تنها محدود به رودخانه بود.
این نیرو در دهه 1970 میلادی توسعه پیدا کرد و در ابتدای جنگ ایران و عراق ظرفیت نیروهای آن بیش از 5 هزار نفر بود، ولی در خلال عملیات مروارید، بخش اعظم ادوات و تجهیزات آن از بین رفت. نیروی دریایی عراق در سال 1991 در خلال جنگ خلیج فارس نیز آسیب جدی دید و بار دیگر بهطور کامل منهدم شد. نیروی دریایی عراق هماکنون از 5 هزار پرسنل، یک قرارگاه عملیاتی، 5 اسکادران شناور و 2 گردان تفنگدار دریایی تشکیل میشود.
نیروی زمینی
نیروی زمینی عراق (به عربی: القوة البریة العراقیة) یا ارتش عراق، بدنه اصلی نیروهای مسلح عراق را تشکیل میدهد که فعالیت خود را از سال 1917 میلادی، زمانی که عراق تحت قیمومیت بریتانیا قرار داشت، آغاز کرد. پس از اشغال عراق در سال 2003 و سقوط حزب حاکم بعث، ارتش عراق نیز منحل شد و پس از مدتی ارتش جدیدی بر اساس نظریات نظامی آمریکاییها و با کمک مستشاران نظامی این کشور تشکیل شد.
با توجه به شورشهایی که بلافاصله پس از اشغال عراق در این کشور درگرفت، این ارتش در درجه اول به عنوان یک نیروی ضدشورش طراحی شدهاست. از دسامبر 2011 که نیروهای آمریکایی بهطور کامل این کشور را ترک کردند، نیروهای نظامی عراق مسئولیت کامل حفظ امنیت این کشور را برعهده دارند.
ستون فقرات ارتش جدید (پس از فروپاشی ارتش صدام حسین) را نیروی زمینی تشکیل میدهد که 193 هزار افسر و سرباز دارد. تجهیزات این نیرو شامل 336 تانک است که اکثراً قدیمی و خریداریشده از شوروی سابق هستند. بخش لجستیکی ارتش نیز حدود 70هزار پرسنل دارد.
سازمان اطلاعات ارتش عراق
استخبارات نام سازمان حفاظت اطلاعات نیروهای نظامی و انتظامی است که مشهورترین بازوی سیستم امنیتی دولت عراق بود و از توسل به هرگونه ترور و شکنجه علیه مخالفین خودداری نمیکرد. برزان تکریتی، برادر ناتنی صدام حسین رئیس استخبارات در زمان حکومت حزب بعث عراق بود.
حشد الشعبی
بسیج مردمی عراق یا حشدِ شعبی (به عربی: الحشد الشعبی) که به بسیج عراق نیز معروف است، به بخشی از نیروهای مبارز عراق گفته میشود که در سال 2014 و پس از سقوط موصل به دستِ نیروهای تکفیری داعش، در واکنش به فتوای مراجع عراق بهویژه فتوای جهاد آیتالله سیستانی، تشکیل شد. این نیرو از حدود 40 گروه مختلف تشکیل شده که عمدتاً گروههای مسلح شیعه هستند، اما برخی گروههای سنی مذهب و مسیحی و ایزدی نیز در آن حضور دارند. بسیاری از گروههای شیعه عضو آن قبلاً بهطور مستقل در عراق و به خصوص علیه نیروهای ائتلاف فعالیت داشتهاند. این نیرو در روز 26 نوامبر 2016 با اکثریت آرای مجلس عراق به عنوان یک سپاه جدا از ارتش رسمیت پیدا کرد.هدف این نیروها کمک به ارتش و نیروهای امنیتی عراق برای پاسداری از اماکن مذهبی و مقابله با تهاجم خارجی است.
در سپتامبر 2015 حیدر عبادی نخستوزیر عراق اعلام کرد که گروههای حشد شعبی بخشی از نیروهای حکومتی هستند. پارلمان عراق، نیز در سال 2016 قانون حمایت از نیروهای حشد الشعبی را تصویب کرد. با تصویب این قانون، حشد الشعبی رسماً به یک نهاد قانونی و جزئی از ساختار ارتش عراق تبدیل شد که میتواند زیر نظر شورای عالی امنیت ملی عراق بهصورت قانونی فعالیت کند. در حال حاضر این نیروها تحت نظر وزارت داخله فعالیت دارند.
اگرچه حکومت عراق خود به این گروه قدرتمند شبه نظامی مشروعیت بخشیدهاست، لیکن حضور این نیروها در عراق مورد مناقشه و بحثهای مختلف است.
پیشمرگه
پیشمرگه (به کردی کرمانجی: Pêşmerge، به کردی سورانی: پێشمهرگه) اصطلاحی برای اشاره به نیروهای مسلح کرد است که برای نخستین بار در سال 1324 پس از تأسیس جمهوری خودمختار کردستان وارد ادبیات کردی شدهاست.
در تاریخ سیاسی و مبارزاتی مردم کردستان، سازمانهای سیاسی و احزاب مختلفی نیروهای مسلح خود را با نام پیشمرگ سازمان دادهاند. این در حالی است که برخی از احزاب دیگر به جای کلمه پیشمرگه از واژه گریلا (برگرفته از واژه انگلیسی Guerrilla به معنی چریک) استفاده میکنند.در کردستان ایران، نیروهای شبهنظامی احزاب کرد برای نامیدن نیروهای مسلح خود از واژۀ پیشمرگ یا پیشمرگه استفاده میکنند.
در حال حاضر نیروهای شبهنظامی منطقه اقلیم کردستان با نام پیشمرگه فعالیت دارند و در دوران مبارزه با نیروهای تکفیری داعش، نقش پررنگی در دفاع از منطقه کردستان داشتند.
دیدگاه خود را بیان کنید