کرکوک شهری تاریخی و مرکز استان کرکوک است که در250 کیلومتری شمال بغداد قرار دارد.
این شهر اولین بار روی یک تپه ساخته شد که شامل مناطقی از زاگرس، رود های «زاب کوچک» و دجله و رشته کوه های «حمرین» است. تاریخ کرکوک به 160 سال قبل از میلاد بازمیگردد. مساحت این استان حدود 9679 کیلومتر مربع است که 2.2 درصد از مساحت کل کشور عراق را شامل میشود.
نقشه و مشخصات استان
پیشینه تاریخی
کرکوک، شهری باستانی با قدمت زیاد است. نام کرکوک در آغاز، «آرافکا» یا «آراپخا» بوده است که به معنی «شهر» است.
در زمان سلوکیان این شهر را «کرخه د-بث اسلوخ» مینامیدند که در زبان آرامی به معنی «ارگ خاندان سلوکی» بود. در دوران پارتیان نیز، این شهر جزو پادشاهی محلی آدیابن بود. پادشاه محلی این شهر به اردشیر بابکان در برانداختن اشکانیان کمک کرد.
در دوره پارتیان و ساسانیان کرکوک، «گَرمَکان» نام داشت که در زبان فارسی به معنی «مکان گرم» است. این نام همچنان توسط کردهای منطقه و بهصورت گرمیان استفاده میشود.
پس از امضای قرارداد الجزایر، حکومت حزب بعث به رهبری صدام حسین سیاست تعریب را در قبال مناطق کردنشین عراق اعمال کرد که در نتیجۀ آن تلاش برای عربیسازی کرکوک افزایش یافت، و به این منظور نام کرکوک به «تأمیم» تغییر یافت.
آموزش
استان کرکوک دارای یک دانشگاه به نام دانشگاه کرکوک، بیش از 1121 مدرسه ابتدایی، 77 مهدکودک، 461 مدرسه متوسطه و تعدادی مراکز آموزشی فنی و حرفهای است.
بهداشت و درمان
این استان دارای 9 بیمارستان و بیش از 114 مرکز درمانی است.
اقتصاد
استان کرکوک علاوه بر منابع طبیعی موجود در آن، به دلیل منابع معدنی فراوانش مشهور است.
نفت محور اساسی فعالیت های اقتصادی استان کرکوک است؛ بهطوریکه40 درصد صادرات نفت عراق از این استان صورت میگیرد. علاوه بر نفت، میادین گاز طبیعی و معادن گوگرد بیشترین فراوانی را در این استان دارند.
کرکوک یکی از غنیترین شهرهای عراق است و شاید این عامل، مهمترین دلیل کشتار و کوچ اجباری کردها توسط رژیم صدام از این شهر بوده است. اصلیترین چاههای نفت کرکوک به نام «باباگرگر» شهرت دارند. دیگر حوزههای نفتی مهم آن نیز شامل: «جمبور»، «بای حسن جنوبی و شمالی»، «آفانا»، «خباز»، «جبل بور» و «خرماله» هستند.
از پدیدههای شگفت در منطقه باباگرگر، آتشهای فروزنده بر روی زمین است که در پی نشت گاز از حوزه نفتی به روی زمین پدیدآمده. این آتشها که آتش جاویدان نام گرفتهاند، سدههاست که بر روی سطح زمین میسوزند.
همچنین این استان از خاک زراعی حاصلخیزی برخوردار است و کشاورزی در بخش هایی از استان رواج دارد. رودخانه زاب کوچک (از شاخههای دجله) از 45 کیلومتری کرکوک میگذرد و به آبیاری زمینهای این استان کمک میکند.
فعالیت های اصلی
فعالیتهای اصلی در استان شامل: پالایش نفت خام و صنایع وابسته، تولید سیمان و کشاورزی است.
زیرساخت ها
استان کرکوک راه های اصلی زیادی دارد که آن را به استانهای مجاور متصل میکند.
موقعیت استراتژیک کرکوک که بخش شمالی کشور را به مرکز آن مرتبط می سازد، این استان را به گذرگاهی مهم و مرکز ارتباط جاده ها و خطوط آهن به پایتخت بدل کرده است.
نخستین زمین و ورزشگاه بازی گلف در خاورمیانه نیز در کرکوک بنا شد.
جغرافیای سیاسی و جمعیت کرکوک
مرزهای استان کرکوک در سال 1976 وقتی چهار منطقه به استانهای سلیمانیه ، دیالی و صلاح الدین اضافه شد، تغییر یافت. با این 4 منطقه، در استان کرکوک کردها اکثریت مشخصی را تشکیل می دادند. همچنین منطقه «زب» با جمعیت عرب از استان موصل به این استان الحاق شد. با سیاست های عرب سازی حزب بعث، تعداد اعراب موجود در سرشماری های رسمی در مدت 40 سال، پنج برابر افزایش یافت. اما مطمئن ترین داده ها، حاکی از تجزیه قومی استان، از سرشماری سال 1957 است. تعداد کردها از سال 1957 تا 1977 نسبتاً ثابت باقی ماند. کاهش تعداد آنها همزمان با روند عرب سازی در دهه 1990 بود. جمعیت ترکمن ها به طور جدی تحت تأثیر تغییر مرزهای کرکوک توسط رژیم بعث قرار گرفتند و درصد آنها از 21 به 7 کاهش یافت.
از سال 1977، 2000 مسیحی (آشوری) به عنوان جمعیت عرب ثبت شدند. از پایان جنگ خلیج فارس تا سال 1999، حدود 11000 خانواده کرد از کرکوک تبعید شدند. از زمان حمله سال 2003 به عراق، 100000 کرد نیز تا کنون به شهر کرکوک برگشته اند.
دیدگاه خود را بیان کنید