کشور عراق تعدادی جزیره دارد که اکثر آن‌ها در رودهای دجله و فرات و شط العرب واقع شده‌اند. 

تنها جزیره عراق که جزیی از خلیج فارس محسوب می‌شود، جزیره «حجام» است. در ادامه با جزایر عراق و ویژگی‌های آن‌ها آشنا می‌شویم.

جزیره مجنون

جزیره «مجنون» منطقه‌ای در استان بصره عراق است که در نزدیکی میدان نفتی مجنون و شهر «قرنه» قرار دارد. دو رود دجله و فرات در نزدیکی این منطقه به هم می‌پیوندند و سرچشمه اروندرود را پدید می‌آورند. این منطقه در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد. این جزیره جمعاً 200 کیلومتر مربع مساحت دارد و به دلیل آینکه در میان رودخانه‌ها و کانال‌های آب محصور است، جزیره خوانده می‌شود و از آن رو مجنون (دیوانه) نامیده شده‌ است که به گونه‌ای دیوانه‌وار حجم عظیمی از منابع نفتی را در یک منطقه محدود جغرافیایی در خود جای داده‌است و از سال 2009 به بعد، کنسرسیومی متشکل از وزارت نفت عراق، «رویال داچ شل» و «پتروناس» استخراج نفت در آن را را بر عهده گرفتند. به دلیل اینکه جزیره مجنون در فاصله یک کیلومتری مرز ایران و عراق قرار دارد، در جریان جنگ بین دو کشور در سال 1362 و در پی عملیات خیبر به دست نیروهای ایرانی افتاد و ایران بر اتوبان العماره مسلط شد ولی یک سال بعد نیروهای عراقی آن را پس گرفتند.

جزیره آلوس

آلوس، نام روستا و جزیره‌ای است در درون رود فرات در استان انبار عراق است. در شرق آلوس شهر «جبه» و در غرب آن قلعه‌ «حدیثه» قرار دارد. دانشوران متعددی از آلوس یاد کرده اند،از جمله یاقوت «حموی» در کتاب «معجم البلدان» از آلوس نام برده است. جزیره‌ آلوس به فاصله‌ی کمی از بغداد قرار دارد. آلوس ظاهرا در زمان‌‌های گذشته شهری ساحلی بوده است که در اثر تغییرات فرات به جزیره تبدیل شده است. آلوسی‌ها، تباری نامدار در عراق بودند که از میانه‌های سده‌ی 13 هجری قمری دانشمندانی در فقه و ادب و تفسیر از آن‌ها برخاست. نیای بزرگ این خاندان، در زمان حمله هلاکوخان به بغداد از آنجا فرار کرد و به آلوس رفت و فرزندانش تا سده‌ی 11 هجری قمری در همان جا ماندند و سال‌های بعد به بغداد بازگشتند.

جزیره قانوس

جزیره قانوس، منطقه‌ای در رودخانه دجله در استان صلاح الدین و در شمال عراق است که در دوره‌ای تحت کنترل گروه داعش قرار داشت. این منطقه در سپتامبر سال 2019  بمباران شد و هواپیماهای جنگنده نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده بیش از 40 تن مواد منفجره در آنجا منفجر کردند.

جزیره‌ جبه

جبه شهری بسیار کوچک است که در غرب رمادی و در وسط رودخانه‌ فرات واقع شده است. شمار ساکنین این شهر چیزی در حدود 22000 نفر است.

جزیره‌ ام الرصاص

جزیره‌ «ام الرصاص» در شط العرب و در نزدیکی شهر بصره واقع شده است. این جزیره در جنگ ایران و عراق به تصرف نیرو‌های ایرانی درآمده بود و گذرگاهی مهم به‌شمار می‌رفت. این جزیره به این دلیل «ام الرصاص» نامگذاری شده است که نیروهای ارتش انگلیس در طی جنگ جهانی اول در آن انبار مهمات جنگی ساخته بودند. «ام الرصاص» در واقع شامل دو جزیره است. اولین جزیره به شکل هلالی به لبه‌ی شط العرب چسبیده است و قسمت دوم این جزیره که بلندتر و عریض‌تر است از سمت غرب به سرزمین اصلی عراقی نزدیک است. در این جزیره درختان نخل و نیشکر به طور طبیعی و خودرو وجود دارند و گاهی نیز جزر و مد در آن رخ می‌دهد و همین امر باعث شده که خاک آن همیشه گل آلود باشد. در این جزیره تعدادی خوک وحشی نیز زندگی می‌کنند و زیستگاهشان در میان گیاهان نیشکر است.

جزیره‌ حجام

جزیره «حجام» تنها جزیره‌ عراقی است که می‌توان گفت جزیی از خلیج فارس است. این جزیره در ورودی تالاب «الزبیر» و در بندر «ام القصر» در استان بصره واقع شده است.

جزیره‌ ام البابی

جزیره‌ «ام البابی» در شط العرب در مجاورت جزیره‌ی «ام الرصاص» و نزدیکی استان بصره واقع شده است. این جزیره غیر مسکونی است.

جزیره‌ سندباد

این جزیره در وسط شط العرب و نزدیکی تلاقی رودخانه‌ «کرمه علی» و فرودگاه بصره واقع شده است و هتل شط العرب نیز در آن قرار دارد. مسافت زمانی بین استان بصره تا جزیره‌ «سندباد» تقریبا نیم ساعت با ماشین است. این جزیره به وسیله‌ پلی غول پیکر به نام «خالد» که در جنگ خلیج فارس ویران شد از شهر جدا می‌شود. در دهه هفتاد قرن گذشته جزیره سندباد مقصدی توریستی بود، ولی در جنگ خلیج بیشتر امکانات و زیرساخت‌های تفریحی‌ و هتل های آن به طور کامل ویران شد. امروزه فقط تعدادی نخل و درخت در این جزیره باقی مانده است.