مجلس نمایندگان عراق یا مجلس نواب عراق (به عربی: مَجلس النوّاب العراقی) یگانه مجلس قانونگذاری در کشور عراق محسوب میشود. مکان این مجلس در منطقه خضراء شهر بغداد واقع است. نمایندگان این مجلس برای دورههای 4 ساله از طریق رای مستقیم مردم انتخاب میشوند.
نخستین مجلس نمایندگان عراق در سال 1925 میلادی به دستور پادشاه وقت عراق ملک فیصل اول تشکیل شد. در آن زمان عراق دارای دو مجلس عوام (مجلس نواب) و مجلس خواص (مجلس اعیان) بود. این رویه تا سال 1958 میلادی ادامه یافت. در این سال به موجب احساس خطر از جانب پادشاه، انتخابات جدید برگزار شد و از 145 کرسی مجلس جدید، 140 کرسی به نمایندگان حامی انقلابیون تعلق گرفت. سرانجام در 14 ژوئیه همان سال، کودتای ضد سلطنتی رخ داد.
بنابر قانون اساسی مصوب 1970 ، عراق به جمهوری تبدیل شد و مجلس نمایندگان عراق نیز به «شورای ملی» (به عربی: المجلس الوطنی) تغییر نام یافت. در این دوره که مصادف با روی کارآمدن صدام حسین بود،کشور عراق تا ژوئن 1980 هیچ نوع انتخابات شورای ملی را شاهد نبود. این رویه تا پایان جنگ ایران و عراق نیز ادامه یافت. پس از این دوره، چندین انتخابات برگزار شد که به جز نامزدهای مورد حمایت حزب بعث عراق، نامزد دیگری در عمل امکان پیروزی در آن را نداشت. آخرین نوع از این انتخابات در مارس 2000 میلادی برگزار شد. این نوع از مجالس فرمایشی تا مارس سال 2003 میلادی، و حمله آمریکا و متحدانش به عراق ادامه داشت.
سقوط رژیم صدام حسین در آوریل 2003 میلادی، نقطه پایانی بر مجلس فرمایشی عراق بود. پس از سقوط رژیم صدامحسین، حکومت ائتلاف موقت عراق به ریاست پل برمر مسئولیت اداره عراق را بر عهده گرفت و دولت موقت عراق تشکیل شد. دور جدید مجلس نمایندگان عراق برای تعیین نخستوزیر و پایهگذاری دولت انتقالی شکل گرفت. در نخستین انتخابات مجلس عراق که در 30 ژانویه 2005 برگزار شد، ائتلاف ملی عراق به رهبری ابراهیم جعفری توانست 140 کرسی از 275 کرسی مجلس را تصاحب کند. بدین ترتیب ابراهیم جعفری، برای یک دوره چندماهه نخستوزیر عراق شد. تأسیس این مجلس مقدمهای برای تصویب قوانینی در جهت برگزاری انتخابات مجلس عراق در دسامبر 2005 میلادی بود.
در انتخابات دسامبر 2005 نیز ائتلاف ملی عراق، موفق شد با کسب بیش از 41٫2 درصد از آراء مردم، 128 صندلی از مجموع 275 صندلی مجلس عراق را تصاحب کند. این مجلس به مدت 4 سال، یعنی از اوایل سال 2006 تا اوایل سال 2010 ادامه داشت. در طول مدت مذکور، نوری مالکی نخستوزیر عراق بود.
دور بعدی انتخابات مجلس عراق در مارس 2010 میلادی برگزار شد. در این انتخابات، ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی موفق به کسب 91 کرسی از 325 کرسی مجلس عراق شد. در این انتخابات، ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی، 89 کرسی و ائتلاف ملی عراق به رهبری ابراهیم جعفری موفق به تصاحب 70 کرسی شد. سپس یک دولت ائتلافی به نخستوزیری نوری مالکی، زمام امور کشور عراق را در دست گرفت. این دولت که به دولت دوم نوری مالکی مشهور شد، حاصل اتحاد ائتلاف دولت قانون با ائتلاف ملی عراق بود.
انتخابات بعدی مجلس عراق که در 30 آوریل 2014 میلادی برگزار شد. این اولین انتخابات بعد از سقوط حکومت صدام بود که بدون حضور آمریکاییها برگزار میشد. از جمله نکات بارز این انتخابات حضور دو حزب قدیمی و قدرتمند کرد یعنی دموکرات و اتحادیه میهنی با لیستهای جداگانه بود. همچنین احزاب سنی مذهب نیز با لیستهای متعدد در رقابتهای انتخاباتی حاضر شدند. در این انتخابات ائتلاف دولت قانون به ریاست نوری مالکی، فراکسیون مواطن (شهروند) به رهبری عمار حکیم و فراکسیون الاحرار وابسته به جریان صدر به ترتیب بیشترین کرسیهای پارلمان را از آن خود کردند. در انتخابات که شرایط امنیتی عراق تاحدودی تحتالشعاع ظهور گروه افراطی داعش بود، مردم عراق 328 نماینده را به مجلس فرستادند و آقای حیدرالعبادی توانست با اخذ رای اعتماد از این مجلس، دولت خود را تشکیل دهد.
انتخابات 2018
انتخابات مجلس عراق در 12 مه 2018 بهعنوان دومین انتخابات مجلس این کشور بعد از خروج کامل نیروهای آمریکایی از عراق در سال 2011، چهارمین انتخابات بعد از سقوط صدام حسین، و نخستین انتخابات سراسری پس از شکست کامل داعش برگزار شد.
دراین سال 44٫52 درصد از 24 میلیون نفر واجد شرایط در انتخابات شرکت کردند با پایان رای شماری، تقریبا آرا در بین فهرستهای گوناگون توزیع شد و هیچیک از فهرستها اکثریت مطلق آرای مردم را به دست نیاورد. در این انتخابات فهرست سائرون به رهبری مقتدی صدر که موضعی ملیگرایانه و مستقل نسبت به ایران و آمریکا دارد، در صدر قرار گرفت. فهرست فتح به رهبری هادی العامری، فرمانده حشد الشعبی که متحد ایران است، در جای دوم قرار گرفت و ائتلاف نصر به رهبری حیدر العبادی، که هم با ایران و هم با آمریکا تعامل مثبت دارد، در جای سوم ایستاد.
تعداد آرای کسبشده توسط احزاب مختلف در این انتخابات به شرح جدول ذیل است:
حزب |
کرسیها |
|
56 |
||
54 |
||
46 |
||
28 |
||
26 |
||
24 |
||
17 |
||
16 |
||
15 |
||
10 |
||
6 |
||
5 |
||
4 |
||
4 |
||
3 |
||
3 |
||
2 |
||
1 |
||
اقلیتها |
9 |
|
آراء باطله / سفید |
– |
|
جمع |
329 |
در این سال مجلس عراق با انتخاب آقای برهم صالح بهعنوان رییسجمهور، به آقای عادل عبدالمهدی بهعنوان نخستوزیر رای اعتماد داد. هرچند عمر دولت وی به دو سال نرسید و عبدالمهدی پس از اعتراضات گسترده ماههای پایانی سال 2019 مجبور به استعفاء شد.
سیستم انتخاباتی
اعضای مجلس عراق از طریق ارائه لیستهای فراگیر با حضور احزاب مختلف انتخاب میشوند و از 18 استان عراق بهعنوان حوزههای انتخابیه استفاده میشود. سیستم برگزاری انتخابات در عراق در این دوره براساس روش سنت-لاگه انجام میشود و عدد 1٫7 بهعنوان عدد مبنا در نظر گرفته شدهاست. این امر تا حدی به نفع ائتلافهای بزرگ خواهد بود، لذا در انتخابات 2018 عراق، ائتلافهای بزرگ شانس بیشتری برای پیروزی و کسب آرای بیشتر در انتخابات داشتند.
در انتخابات پارلمان 8 کرسی برای گروههای اقلیت در سطح ملی نگه داشته میشوند: 5 کرسی برای مسیحیان، 1 کرسی برای مندائیان، 1 کرسی برای یزیدیان، و 1 کرسی برای شَبَکها. با این حال، مجلس عراق در 11 فوریه 2018 افزودن یک کرسی در استان واسط برای کردهای فیلی را تصویب کرد. در نتیجه مجموع کرسیهای مجلس عراق، 329 کرسی تعیین شد.
دیدگاه خود را بیان کنید