اگر به عراق سفر کنید و یا بخواهید با عراقی‌ها معاشرت، کار یا زندگی کنید بدیهی است که باید با سنت و آداب اجتماعی در عراق بیشتر آشنا شوید و دانستن اینها به شما کمک می‌کند تا بتوانید تجربه موفق‌تری را در ارتباطات خود با مردم این کشور داشته باشید.
هر کشور برای خود دارای آداب رسوم خاصی است و زمانی که شما به کشور دیگری همچون عراق سفر می‌کنید، بهتر است با آداب و رسوم میزبان خود آشنایی لازم را داشته باشید. یکی از مسائل حائز اهمیت که می‌توانیم در رابطه با سفرهای زیارتی و غیره به کشور عراق به آن بپردازیم، نوع رفتار ما متناسب با آداب و رسوم آنجاست.
مردم عراق همانند روال معمول، صبح را با صرف صبحانه آغاز می‌کنند و پس از آن به سرکار می‌روند. در ابتدای روز معمولا قهوه می‌نوشند و عصرهنگام پسرها به قهوه‌خانه یا کافی شاپ می‌روند و بزرگترها نیز در قهوه‌خانه‌ها دورهم جمع می‌شوند.
در عراق وقتی دو نفر در صبح با هم ملاقات می‌کنند از عبارت «صَبَحکُم الله بالخیر» یا «صباح الخیر» استفاده می‌کنند که در جواب آنها باید گفت: «صباح النور» یا «صباح الیاسمین». از نیمه روز تا غروب آفتاب از عبارت «مساکم الله بالخیر» هم برای خطاب کردن و هم برای پاسخ دادن استفاده می‌شود.
مردم عراق در صورتی که از کسی نیکی ببینند سعی می‌کنند تا در اولین فرصت آن را جبران کنند. عراقی‌ها علاقه ندارند تا دِین کسی به گردنشان بماند یا به اصطلاح نمک‌گیر کسی باشند؛ بنابراین در اولین فرصت در فکر جبران برای طرف مقابل هستند.
مردم عراق به دلیل اینکه سال‌ها در جنگ بوده‌اند و سختی‌های فراوانی کشیده‌اند به شدت مصرف‌گرا هستند. آنها تلاش می‌کنند تا این عقب ماندگی‌ها را در سبک زندگی بهتر جبران کنند و این در مراسم شادی و عزای آنها جلوه می‌کند.
سفره عراقی‌ها خصوصاً در میهمانی‌ها، بسیار رنگارنگ و متنوع است. مردم عراق در غذا خوردن بیشتر به غذاهای کبابی و خشک تمایل دارند. در مهمانی‌هایشان برای پذیرایی از میوه و شیرینی استفاده می‌شود و مصرف نوشیدنی بین آنها نسبت به ایرانی‌ها بیشتر است.
علماء و مراجع در فرهنگ عراق از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند و مردم بی‌احترامی به این طبقه از جامعه را ناپسند می‌دانند.
خانواده در عراق
خانواده در عراق از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. خانواده‌های عراقی معمولا بزرگ و پرجمعیت هستند و خانواده‌های بزرگ از قدرت و روابط اجتماعی نزدیک برخوردارند. هر فرد در خانواده باید در قبال رفتار خود مسئولیت‌پذیر باشد؛ چراکه موفقیت او موجب موفقیت و اشتباه او باعث بد نامی خانواده می‌شود.
اولویت هر فرد عراقی وفاداری به خانواده است و حفظ آبروی خانواده برای او یکی از بالاترین ارزش‌ها محسوب می‌شود. خویشاوندسالاری در خانواده‌های عراقی به وضوخ به چشم می‌خورد؛ بنابراین با توجه به اعتمادی که به اعضای خانواده خود دارند پیشنهادات کاری را در ابتدا به آنها می‌دهند.
آداب احوالپرسی
به طور رایج و معمول، سلام و احوالپرسی مردم عراق شامل دست دادن، تماس چشمی و لبخند است.
اگر فردی را مدت زیادی ندیده باشند یا تازه با او آشنا شده باشند، 3 بار با او روبوسی می‌کنند اما در احوالپرسی روزانه تنها یک بار روبوسی می‌کنند.
بین زنان و مردان مسلمان، احوالپرسی بدون دست دادن و با تکان دادن سر انجام می‌شود.
اگر در گروه اجتماعی کوچک تازه وارد باشید توسط سایر افراد معرفی و اگر در گروه بزرگی وارد شدید باید خود را معرفی کنید.
احوالپرسی با «السلام علیکم» به معنی «درود بر تو» آغاز می‌شود و طرف مقابل با «و علیکم السلام» به معنی « و درود بر تو» پاسخ او را می‌دهد.
از عبارت «الله یساعدک (یساعدکم)» برای تشکر و خسته نباشید استفاده می‌شود.
از عبارت «رحم الله والدیک» به معنای «رحمت خدا بر والدین شما باد»، برای تشکر و ابراز محبت استفاده می‌شود.
عبارت «اتشرفنا» برای خوش‌آمدگویی و تعارف به معنای «به ما افتخار دادید» استفاده می‌شود.
عراقی‌ها برای خداحافظی از اصطلاح‌های، «الله محمد علی معک»، «الی القاء»، «مع السلامه» استفاده می‌کنند.
آداب و رسوم مهمانی‌ها
اگر فردی عراقی شما را به منزل خود دعوت کرد قبل از ورود درباره درآوردن کفش خود از او سوال کنید.
هنگام ورود به منزل هرکجا که میزبان گفت بنشینید و یا از او سؤال کنید که در کجا باید بنشینید.
فرهنگ مهمان‌نوازی در بین مردم عراق رایج است و اگر فردی عراقی شما را به خانه خود دعوت کند به این معنی است که برای شما احترام قائل است، پس سعی کنید دعوت او را رد نکنید چرا که ممکن است موجب ناراحتی میزبان شود.
اگر میزبان درباره کسب و کار خود سخنی نگفت شما نیز سوالی در اینباره نپرسید.
اگر در یک دورهمی مهمان جدید، شخص مسن یا فرد عالی رتبه‌ای وارد یا خارج شود، همه به احترام او می‌ایستند.
اگر سفره بر روی زمین پهن شد باید دوزانو یا چهارزانو در کنار سفره بنشینید. دراز کردن پا در کنار سفره در عراق توهین و بی احترامی به سفره تلقی می‌شود.
همیشه در دورهمی‌ها کنار یک هم‌جنس خود بنشینید، مگر آنکه میزبان نظر دیگری داشته باشد.
در عراق مرسوم است که میزبان آخرین نفری است که سفره را ترک می‌کند تا میهمان با خیالی راحت و آسوده غذای خود را میل کند.
اگر تمایل به گرفتن عکس از میزبان یا منزلش را دارید حتما با اجازه او این کار را انجام دهید.
آداب و رسوم غذا خوردن
در کشورهای عربی، اغلب، غذا را در یک سینی متوسط قرار داده و هر سه یا چهار نفر اطراف سینی نشسته و مشغول غذا خوردن با دست می شوند.
مردم در عراق نیز برای غذا خوردن از بشقاب تک نفره استفاده نمی‌کنند و به جای آن غذا را در دیس یا سینی‌های بزرگ می‌ریزند که هر چند نفر دور یک سینی نشسته و باهم غذا می‌خورند، اما اگر مهمانی حالت رسمی داشته باشد از دیس استفاده می‌شود به طوری که برای هر نفر به جای بشقاب یک دیس می‌گذارند و با اینکه می‌دانند یک دیس برای یک نفر ممکن است زیاد باشد دیس را پر می‌کنند. (نه برای اسراف یا زیاده‌روی بلکه برای احترام به مهمان خود)
در عراق عموماً غذا را با دست میل می‌کنند و از قاشق و چنگال استفاده نمی‌کنند اما در سال‌های اخیر به دلیل حضور میلیون‌ها زائر از نقاط مختلف، استفاده از قاشق و چنگال به مرور زمان وارد عراق شده‌است اما باز هم خودشان از قاشق و چنگال استفاده نمی‌کنند و آن را برای زوار همچون ایرانی‌ها در کنار غذا می‌گذارند. نکته قابل توجه این است که هنوز هم در برخی مناطق عراق همچون روستاها اگر برای صرف غذا، قاشق یا چنگال تقاضا شود نوعی توهین تلقی می‌شود.
در عراق بر خلاف ایران در هنگام غذا خوردن نکات بهداشتی آن طور که باید رعایت نمی‌شود و این مسأله یک رسم و عادت در زندگی روزمره آنهاست. آنها مانند مردم ایران برای هر نفر قاشق، چنگال، بشقاب یا لیوان جدا بر سر سفره نمی‌گذارند و در مهمانی‌ها یا مکان‌های عمومی همه از یک لیوان مشترک آب می‌خورند.
در ایران مرسوم است که پیش از غذا چای یا میوه برای پذیرایی از مهمان آورده می‌شود، اما در عراق این کار معنای خوبی ندارد و اگر شما پیش از صرف غذا چای یا میوه سرو کنید به این معنی تلقی می‌شود که از غذا خبری نیست و پس از صرف چای یا میوه مهمانی به اتمام رسیده است. اگر شما فردی عراقی را برای صرف شام به منزل خود دعوت کردید نباید پیش از صرف غذا به او چای یا میوه تعارف کنید. عراقی‌ها عموماً میوه را همراه با غذا میل می‌کنند.
در پایان غذا و زمان ترک سفره خطاب به صاحبخانه گفته می‌شود: «السفره الدائمه» یعنی سفره شما مستدام باشد.
چای در عراق پر رنگ، غلیظ و شیرین سرو می‌شود و برای شیرین کردن آن از شکر استفاده می‌شود. در عراق مواد غذایی چرب و شیرین بسیار پرطرفدار است.
آداب خوردن قهوه
در عراق قهوه بسیار پرطرفدار است که خوردن آن نیز آدابی دارد. بسیار مرسوم است که در عراق از قهوه برای پذیرایی از مهمانان و زائران استفاده می‌شود که از جمله آداب آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قهوه در فنجان چینی کوچک و بدون دسته ریخته می‌شود.
- مهمان باید با دست راست قهوه را از کسی که تعارف می‌کند، بگیرد.
- اگر تمایلی به خوردن قهوه ندارید خیلی ساده بگویید که میل ندارم.
- پس از خوردن هر فنجان قهوه اگر دیگر میل به خوردن آن ندارید لازم است فنجان خود را تکان داده و به آن شخصی که قهوه پخش می‌کند تحویل دهید. تا زمانی که فنجان خود را تکان ندهید مجدداً فنجان را برای شما پر می‌کنند.
- اگر تعداد میهمانان کم باشد از یک فنجان برای نوشیدن قهوه برای همه استفاده می‌شود که این کار در عراق بسیار رایج است.
در سفر به عراق ممکن است غذایی‌هایی برای شما تهیه شده باشد یا به شما تعارف شود که باب میل شما نباشند، در این صورت اگر آن غذا را دوست نداشتید، بهتر است این مسأله را در رفتار خود به میزبان نشان ندهید.
عراقی‌ها مردم ساده‌ای هستند اما از کنار برخی مسائل به سادگی نمی‌گذرند و در روابط متقابل بسیار هوای یکدیگر را دارند.
مردم عراق، رُک‌گو هستند؛ یعنی در پشت سر و جلوی روی افراد یک جور صحبت می‌کنند و حرف خود را صریح می‌زنند و ذاتاً بسیار زودجوشند.
بلند حرف زدن از مشخصه‌های بازر مردم عراق است، به طوری که اگر فردی به زبان آنها آشنایی نداشته باشد و در حال مشاهده دو عراقی باشد ممکن است تصور کند آن دو نفر در حال بحث و دعوا هستند اما این رفتار در بین آنها بسیار عادی است.
در مجالس عراقی‌ها باید دقت کرد که کف پایتان رو به کسی نباشد چرا که این کار برای مردم عراق توهین تلقی می‌شود.
اگر به همراه خانواده خود به عراق رفتید بدانید جدایی زنان از مردان در مهمانی‌ها از سنت‌های آنهاست.
بسیاری از اهالی عراق به زبان و برخی از اصطلاحات فارسی آشنایی دارند به همین خاطر بهتر است درتعامل با آنها دقت بیشتری داشت تا رنجیده خاطر نشوند.
اگر مردی قصد دارد که به یک خانم هدیه بدهد، باید آن هدیه را توسط یک خویشاوند خانم خود تقدیم او کند.
سعی کنید هدیه را با دو دست به فرد مقابل بدهید و انتظار نداشته باشید که او حتما هدیه را همان موقع باز کند.
در بین مردم عراق، علامتی به عنوان علامت صبر وجود دارد که اگر کسی امکان صحبت کردن نداشته باشد از آن استفاده می‌کند بدین معنی که کمی صبر کنید.
آدابی وجود دارد که در سفرهای زیارتی همچون اربعین بهتر است رعایت شود که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
- در ایام اربعین اگر شب را در منزل یک عراقی سپری کردید سعی کنید صبح روز بعد منزل او را ترک کنید تا صاحبخانه برای پذیرایی از مهمانان بعدی نیز فرصت داشته باشد چرا که عراقی‌ها به شدت از پذیرایی زائران لذت میبرند.
- مردم عراقی جز مواکب عراقی وارد موکب‌های دیگر نمی‌شوند و مهمان شدن در موکب‌هایی که برای زائران خارج ار عراق است را پسندیده نمی‌دانند.
- توجه داشته باشید که از حضور بیش از اندازه در منزل یک عراقی خودداری کنید؛ چراکه ماندن زیاد در خانه یک فرد عراقی پسندیده نیست و بهتر است به فکر سایر زائران هم باشید.
- خدمات رایگان به زائران تنها تا روز اربعین انجام می‌شود پس بهتر است یا تا روز اربعین به کشور خود بازگردید یا در صورت تمایل به ماندن در عراق پس از روز اربعین از هتل‌ها و سایر مراکز اقامتی استفاده کنید.
- این تصور که سفر اربعین رایگان است کاملا غلط است؛ البته هر کجا موکبی بر پا باشد زائران می‌توانند برای خوردن غذا و استراحت از آنها استفاده کنند اما اینکه تصور شود همه چیز از زمان حرکت از خانه تا بازگشت رایگان است تصور اشتباهی است.
- رعایت حجاب کامل از سوی زنان بسیار مهم است. عرف حجاب زنان زائردر عراق، چادر مشکی است. همینطور زائران مرد نیز باید سعی کنند در منزل میزبان از پوشش مناسب استفاده کنند. استفاده از پوشش‌هایی همچون شلوارک باعث ناراحتی میزبان می‌شود.
- نسبت به رعایت فاصله و عدم برخورد با نامحرم حتی در شلوغ‌ترین مکان‌ها نیز دقت لازم را داشته شود.
- با عزاداری‌های طولانی مدت و تا پاسی از شب سبب سلب آسایش سایر زائران و میزبانان نشوید.
- احترام به زائران دیگر و همکاری در خدمات‌رسانی موکب‌ها در این سفر پسندیده است.
دیدگاه خود را بیان کنید